සමහර කදු තියනවා එ කදු එක්ක අපේ ජිවිත වලට තියෙන්නේ ආත්මීය බැදිමක්…. කොයිතරමි ගියත් කොයිතරමි ගමන අසීරු උවත් ආයෙ එන්නේ නැ කියලා හිතුනත් එ ආත්මීය බැදීම ආයෙ ආයෙත් අපිව එ කන්දටම ඇදබැද ගන්නවා…. එ තරමි එ කන්ද අපේ හුස්ම වගේ , අපේ හදවත වගේ….
මගේ ජිවිතේ කවදාවත් ගෙවුණු එක තත්පරයක්වත් අමතක නොවන ට්‍රාසය පිරි ගිය ගමණක් ගැන අපි මැගසින් ඔස්සේ ඔයාලට අද මං අරන් එනවා….. ජිවිතේ පළවෙනි වතාවට මහා රෑ කැලයක් මැදින් ගමන් කල චාරිකාවක්… එ තමයි ශ්‍රිපාදයට යන්න තියන දුරම අමාරුම මාර්ගය ගැන… මෙි මාර්ගය ගැන මගේ ඔළුවට දැමිමෙි අශේන් මුහුණු පොතින් මට මුණගැසුණු තවත් ආත්මීය මිත්‍රයෙක්…
සමන්දෙවිහාමුදුරුවනේගෙ පිහිටයි ආරක්ෂාවයි කියලා අපි දහා දෙනෙක් ගමන ගියෙ දින ගණනක් පේ වෙලා… සමන්දෙවිහාමුදුරුවනේගෙ අඬවිය , හාස්කමි පිරි අසිරිමත් භුමියක් , පාරාදිසයක්.. ඉතිං මෙි පාරාදීසයට යන්න මම මාතලෙන් පිටත් උනේ 2022/11/20 රෑ හතට. මාතලේන් මං කොළඹට ලගා වෙද්දි රාත්‍රි 11. 30, ඉතිං අපේ නඩෙි පිරිස දහා දෙනයි…. එ දහාදෙනාම එකම පලාතක අය නෙවෙයි.. එ නිසා කටිටියම වෙලාවක් වෙන්කරගෙන රත්නපුර නගරයට පාන්දරම එකතු උනා…. අපි හතර දෙනෙක් කොළඹින් පාන්දර 1.40ට පිටත් උනේ රත්නපුර හරහා මොණරාගල යන බස් රථයකින්. රත්නපුරෙට එද්දි පාන්දර 4.45යි.
රත්නපුරෙන් උදැසනම 6.20 තියන දෙහෙනකන්ද බස් රථයෙන් ගමන ආරම්භ කලේ සමන්දෙවිහාමුදුරුවන් සිහිකරගෙනමයි…. පාරාදිසයක් වගේ ලස්සන වටපිටාවක් පහු කරගෙන අපි ගමන ආරම්භ කලේ සුන්දර පරිසරය විදගෙන…. සිසිලස වගේම පිරිසිදු හුස්මක් ගන්න මෙි වගේ පැත්තකට යන්නම ඔින. ඇත්තටම ජිවිතය තියෙන්නේ එ වගේ තැන්වල…..
ඉතිං මුලින්ම මං මෙි ගැන කියන්න ඔින, ශ්‍රිපාද වන්දනාවෙි යන්න දෙහෙනකන්ද මුක්කුවත්ත කියන මෙි මාවත මුලින්ම හොයාගෙන තියෙන්නේ 1933දි. ඉතිං එ පාර හොයාගෙන තියෙන්නේ වෙඩික්කාර කන්කනමිගේ ඩිංගිරි කියලා තරුණයෙක් බවයි මට එ ගැන විස්තර හොයන් යද්දි දැනගන්න ලැබුණේ.. ඔහුත් එක්ක තව පස්දෙනෙක් මෙි ගමන ගිහින් තියනවා…
අපි දහාදෙනාම මෙි පාරේ යන පළමු වතාව. මගේ නමි පළවෙනි කදු නැග්ම… ශ්‍රිපාද මාර්ගය ආරම්භ වෙන දෙහෙනකන්ද තේවත්ත අසලින් අපි ගමන ආරමිභ කරලා කුඩා බුදුමැදුර ලගට ඇවිත් එතනින් පහලට ඇවිදගෙන යද්දි හමුවෙන බන්ටි එකෙන් අපි කීපදෙනෙක් උදැසනින්ම නාගත්තා…. සීතල පිරිසිදු වතුර , මුළු ඇගපතම හිරිවැටෙන තරමි එ සිතල වතුරට බැස්සාම වෙලාව ගතවෙනවා දැනෙන්නේ නැ. අපි කණ්ඩායම එතනින් නැවත පිටත් උනේ 11.15ට විතර… කැලේට ඇතුල් වෙද්දි කරන්න ඔින වතාවත් සිදුකලා අපේ නඩෙි චතුර මල්ලි…
හිතුවාට වඩා ගමන දුෂ්කරයි….. ඇත්තම කියනවා නමි හිතාගන්න බැරි තරමි මට මෙි ගමන දරාගන්නම අපහසු උනා මග දුරක් ඇවිදගෙන යද්දි…. අංශක අසුවක විතර බැවුමක් කිලොමිටර් 23ක් පමණ පැය 19ක් එක දිගට කන්දක් තරනය කරනවා කියන එක මං වගේ කෙනෙක්ට ලෙසි නැ…. යමි යමි අවස්ථාවන් වල හිතට නොදැණුනාම නොවෙයි මට මේ ගමන අවසන් කරන්න පුළුවන් වෙයිදැයි කියන සිතුවිල්ල.. එත් මගේ මිත්‍රයන් කිසිදු වෙලාවක මාව තනි නොකර මාව දරාගෙන මාවත් එක්කන් ඉහලට ආවෙි මගේ බැගය පවා ඔවුන් අරගෙන.. චානක, පැතුමි , සඳරු ,අංජලි මං ලගින්ම හිටියේ මගේ හිතටත් ශක්තියක් ගෙන දෙන ගමන්…
මාර්ගය අති දුෂ්කරයි… මහා විසාල ගස් හරහට වැටි දිරා ගොසින්… එ ගස් කොටන් මතට අඩිය තැබිම අනතුරුදායකයි… හිත බොහො සෙයින් බියට පත් කල දෙයක් මට සිදු උනා…. මාර්ගය සොයන් අපේ නඬයේ අනෙක් පිරිස පසු පස අපි ඇවිද ගියේ හුවක දුරක් තබාගෙන.. දැඩි මහන්සියත් සමග එක් තැනකදි කොටයක් මතට මා තැබු අඩිය කොටෙත් කඩාගෙන ගියේ මගේ වමි කකුල සමිපුර්ණ ගල් දෙකක් අතර සිර වෙද්දි…. එ මොහොතේ හිතට දැණුන බිය මෙතෙකයි කියා නිම කරන්න බෑ… මට මතක් උනේ මගේ මිතුරන් පමණයි… වාසනාවකට කකුල සිරිමක්වත් නොමැතිව මට ඉක්මනින් උඩට ගන්න හැකිවුනා.. මාත් සමග එ මොහොතේ සිටියෙ මගේ හිතට ධෛර්යය දෙමින් සඳරු මල්ලි පමණක් උවත් එ මොහොතේ පටන් අපේ නඩෙි පිරිසට අමතරව කවරෙක් හො අපේ පසු පස එන බව මට දැණුනේ හිතට තරමක සැණසිමක් එක්කමයි….
මෙි සමන්දෙවිහාමුදුරුවනේගෙ අඬවිය… උන්වහන්සේගේ භුමියට ඇතුල් වෙන කාටත් අනතුරක් සිදුවෙන්න නොදෙන බව බෞද්ධ අපි හොදාකාරවම දන්නා දෙයක්…. දන්නා විදිහට මෙි මාර්ගයේ බොහො දුරට ගමන් කරන්නේ කදු තරණය කරන තරුණයන් පමණයි…. ඉද හිට කාන්තාවන් ගියත් රැයක් එළිය වැටෙන තුරු එක දිගට ගමන් කල කිසිවෙක් පිළිබදව මෙි වන තෙක් අසා නොමැති තරමි…
මෙි යන ගමන අතරතුර නොයෙක් ශාක වර්ග වගේම අලංකාර මල් දැකගන්න පුළුවන්… හැබැයි එ වගේම අවදානයෙන් යන්න ඔින කරන තවත් කාරනයක් තමයි කුඩැල්ලො….. එ අය එන්නේ අපිව හොයාගෙන.. කන්ද ඉහළට නැග යද්දි මහා විසාල ගස් අහස උසට නැගී සිටින්නේ යොදයො වගේ.. පොළොව මටිටමෙි ඇති මහා විසාල ගස් වලට වඩා උසින් වැඩි මෙවැනි කදු වල ගස් උසින් බොහො සෙයින් වැඩියි….
විටෙක දුෂ්කර නැග්මක් තවත් විටක දුෂ්කර බැස්මක් එ වගේම ඇවිද යා හැකි ලෙස පහසු තැන්නක් විටින් විට හමු වෙනවා…. ගල් ගොඩැලි මතින් වගේම හරහා වැටි ඇති ගස් කදන් මතින් රිංගා යන්නට ඇති මාර්ගයක්…. එ විතරක් නෙවයි දිවි වාසුරුත් යන මග ඇත්තේ හරියට අපිට අනතුරු අගවන්න වගේ… අපි මෙි යන්නේ අවාරේ.. අවාරේ කෙසේ වෙතත් වාරේවත් මෙි මාර්ගයේ නමි කිසිවෙක් නිතර යන මඟක් නෙවෙයි…. තව මෙි ගුප්ත පරිසරයේ මද අදුරත් සමග ගල් ගුහා හමුවෙනවා අපිට…. එ වගේම කෙනෙක්ට බඩගාගෙන ගිය හැකි උමගක් දැකගන්න හැකියාව ලැබුණේ අහමිබෙන් වගේ… තව දුරක් ඇවිද යන විට එ පරිසරයට සුදුසු ලෙස කටාරම් කොටා ඇති ගල් ලෙනක් හමු වෙනවා අතරමග… ගමනේ පිටුපසින්ම පැමිණි මමත් සඳරු මල්ලිත් එ වෙතට යද්දි අපිව බලාපොරොත්තුවෙන් තවත් කිපදෙනෙක් එහි රැදි සිටියේ ඔවුන්ගේ විඩාව නිවා ගන්න ගෙනා කුඩා ආහාරද බුක්තිවිදින ගමන්….
මද වීවෙිකයක් ගත් අපි නැවතත් ගුහාව අසලින් වැටි ඇති වමි පසින් ඇති මාර්ගයෙන් හැරි ඉහලට නගින්න ආයෙත් පටන් ගත්තේ වෙලාවවත් මට නමි බලන්න මතකයට නොපැමිණි මොහොතක බව කිව යුතුයි… මට අවශ්‍ය උනේ තැනිතලා භූමියක් දැගන්න පමණක් උවත් ඉන් එහාටත් හමුවුවෙි නගින්න අපහසුම තවත් මාර්ගයක්.. ගස් වල මුල් වල එල්ලි තවත් විටක මගේ පා දිගු නොමැති නිසා දනහිස් වලින් දනාගෙන මෙි යන ගමනට මට වචනයෙන් පමණක් නොවෙයි ක්‍රියාවෙනුත් මට සහයවු ආදරණිය මිතුරන් මෙි මොහොතේ මං ගොඩක් ආදරයෙන් මතක් කරනවා… යම් විට මට එවැනි මිතුරන් මා සමග නොසිටියේ නමි මෙි ගමන දින ගණනක් මට ගෙවා දමන්න සිදුවෙනවා නොවනුමානයි….
කුඩා දිය කඩිති පහල තැනින් තැන තිබුනත් එතනින් ඉදිරියට කිලොමිටර් ගණනාවක් යන තෙක් දිය පාරක් නමි අපට හමුවුවෙි නැ… එත් එක් ස්ථානයක පිපාසය නිවා ගන්න ජමිබොල ගසක් අපිට හමුවුවා, සමන් දෙවියන් විසින් මෙි මාර්ගයේ පැමිණෙන උන්වහන්සේගේ බැතිමතුන්ට පිපාසය නිවා ගන්න ලබාදි ඇති බවක් තමයි මගේ නමි විස්වාසය… කුඩා ගල් ලෙනක් ඉදිරිපිට ඇති කදන් දෙකක් සහිත මෙි ජමිබොල ගස පමණයි මෙි අති දුෂ්කර කැලයේ මා දුටු එකම පළතුරු ගස.. ගස් නඟින්න හැකියාව ඇතත් මගේ මිත්‍රයන්ට විඩාව වැඩි නිසා නැඟ ගත නොහැකියි… එ නිසාම එක් ජමිබොල ගෙඩියක් කඩාගෙන එ අසල මද වෙලාවක් අපි ගිමන් හැරියේ ගල් ලෙන ගැනද විපරමි කරන ගමන්මයි…. ගල් ලෙනේ ඉහලින් ඝණ බදාමයක් දැකගත හැකියි.. මෙි කැලයේ හමු වෙන මෙවැනි ගුහා වල යමි විටක අතීතයේ රහතන්වහන්සෙලා වැඩ සිටින්නට ඇති බවයි මට නමි සිතෙන්නේ.. මෙවැනි ගල් ගුහා මෙි කැලයේ තව කොයිතරමි ඇතිදැයි සිතාගත නොහැකියි… ජමිබොල ගස අසලින් අපි විඩා නිවාගෙන ඉදිරියට ගමන් කලේ මාර්ගය තවත් එන්න එන්නම දුෂ්කර වෙද්දි… එ තරමට අපහසු මාර්ගයක්,
තවත් බොහො දුරක් අසීරු ගමනක ගිය අපට හමුවුවෙි අමිබලමක් තිබු බවට සාදක දැකගන්න පුළුවන් කුඩා වපසරියක්… සොමරත්න අමිබලම තිබු ස්ථානය එය වන්නට පුළුවන්… පාදම සහිත කුඩා භූමියත් පසු කරගෙන මද දුරක් ගිය විට මුණගැසෙන්නේ භාතිය නමි දොලයි….. බොඩි දොල ලෙසට බොඩි එකක් ගසා තිබුණත් මෙය භාතිය දොල ලෙසටයි හදුන්වන්නේ… අපි එහි යන විටත් මද අදුර හතරවටින් ගලා එන්න පටන්ගෙන… ඉහල සිට දින ගණනක් පහලට බසින තිදෙනෙක් එහිදි අපිට මුණගැසුණේ ඔවුන් භාතිය දොල අසල කුඩාරමි ගසා රැය පහන් කරන්න සුදාණමි වෙද්දි… නමුත් අපි මෙි ගමන දිගටම යන්න පැමිණි පිරිසක්…. මෙි දෙත් කියන්නම අවශ්‍යයි මෙි මාර්ගයේ සිරිපා වන්දනාවෙි යනවා නමි කුඩාරමි ගසා නවාතැන් ගන්න බලාගෙනම ගමන පටන්ගන්න…
බඩගින්නක් මට නමි මගේ අහලකවත් නැති තරමි දැස් වල තිබුණේ කදුළු කැට විතරයි… මොහොතකට නොවෙයි සිය දහස් වාරයක් භාතිය දොල අසලින් ඉදිරියට ඇදෙන විට මට සිතුනේ අපට හමුවු අය සමග එහි සිටින්නටමයි… නමුත් මගේ පිරිස මට ඔවුන් මගහැර යා නොහැකියි…. භාතිය දොල පසු කරගෙන ඉදිරියට ඇවිද යද්දි නමි තෙරුමි ගියේ මෙි මාර්ගය නමි තවත් එන්න එන්නම දුෂ්කර වැඩි බවක් පමණයි ඉදිරියෙන් පිය නඟින කෙනාව නොපෙනෙන තරමට කැලේ, ඉහලින් වියන් බැදි විශාල ගස් වගේම පහලින් තවත් ඝණට වැවි ඇති පදුරු වන් ගස් මැදින් තවත් ඉදිරියට ගියේ සමන්දෙවිහාමුදුරුවන් සිතින් සිහිකරගෙනයි..
ඉන්පසු අපට හමුවුවෙි නාය ගිය තැනක්… අපි එ අසලට පැමිණෙන විටත් හවස පහ පසුවි ගිහින්… ඉහල සිට ගස් වැල් උදුරාගෙන නාය ගොස් ඇති සැටි දුටු මගේ හිතට දැනුනේ බියක්…. එය දුටු විටයි මෙි වන මැද නවතින්න සිතු අදහස මගෙන් ගිලිහි ගියේ…. අඳුර ගලාගෙන එන්නේ ඉතාමත් ඉක්මනින්….
තරමක පහසු මාර්ගයක් ඉන්පසු අපට හමුවුවෙි… ගමන් විස්තර දැන සිටි ලෙසට මිලගට හමුවෙන සුන්දර දිය ඇල්ලේ ගොසා හඬට සවන් යොමු කරගෙන තවත් කිලොමිටර් තුනක් හො හතරක් අපි අදුර මැදින් ඇවිද ගියේ විදුලිපන්දමි එළියෙන්… රාත්‍රිය උදාවෙලා.. මෙි මාර්ගයේ රැයක් පහන් නොකර රාත්‍රිය පුරාවට ඇවිද යන පළමු කණ්ඩායම අප විය හැකියි… මිට ප්‍රථම එසේ ගමන් කල කිසිවෙක් පිළිබදව අනාවරණයක් නමි නෑ….. කෙසේ නමුත් අපට මිලගට නමි හමුවුවෙි දල බැවුමක්… හිතට සහනයක් දැනුනා ඇතින් ඇසෙන ඝොසාවට….. දිය ඇල්ලේ හඬ.. දැසට දැක ගත හැකිවුවෙි ගස් කොළන් අතරින් තරු කැට පිරි අහසත් විදුලි පන්දමි එලිය වැටෙන ඉදිරියත් පමණයි..
මැණික් ගඟ , පැරඩයිස් ඇල්ල , ගම්මුන්ට අනුව මහවැලි ගඟ, හරියටම නම මොකක්දැයි නොදන්න දිය ඇල්ල අසලට පැමිණෙන විට රාත්‍රි 8ත් පසුවෙලා… අපි කීපදෙනා එහි යන විටත් අපේ අනෙක් පිරිස ගල් තලාවෙි අපි එනතුරු සීතලේ ගුලිවි නිදාගෙන සිටින අයුරු දුටු විට නමි මගේ හිතත් සසල උනා. එ තමයි අපේ අය , අපේම මිත්‍රත්වය… එම ස්ථානයෙ මදක් ගිමන් හැරියේ අපේ පිරිසේ කීපදෙනෙක්ගේ සුන්දර ගී හඬෙන් සිත සුවපත් කරද්දි.. රාත්‍රි 11.30ට පමණ තමයි අපි ඇල්ල ලගින් ඉහලට නැවත ගමන ආරම්භ කලේ.. ඇල්ල ලග ඉදන් තවත් කිලොමිටර් 5 පමණ දුරක් රත්නපුර පාර හමුවීමට ගමන් කිරීමට අපට මෙි රාත්‍රියෙ සිදුවෙනවා….
ආයෙත් තිබුණේ අසීරුම නැග්මක් වගේම තරමක තැන්නක්… කෙසේ හො අපේ උත්සාහය ඉර උදාවට ප්‍රථම උඩ මළුවට යා ගන්නයි… හිමිදිරි පාන්ද 5.15 පමණ වෙද්දි අපි රත්නපුර පාරට ලගා උනේ ගමනේදි විදි වෙිදනාවන් සියල්ල සමනොළ කන්දෙන් හමා එන සිසිල් සුලගට ගසාගෙන යද්දි… ඇත්තෙන්ම පැය දහානමයකට අදික කාලයක් එක දිගට පැමිණි ගමනේ ගමනාන්තය දුටු විට හිතට දැනෙන හැගීම මෙතෙකයි කියන්න බෑ…. එ හැගීම මගෙන් පිට උනේ කදු කැට වලින්…
අවදානමි ගමණක්… විශේෂයෙන් රාත්‍රි කාලයේ… කැලැ සතුන් සිටින කැලයක…. දුටුවෙි දිවි වාසුරු පමණයි… නමුත් මෙි හාස්කමක් පිරි භුමියේ අත්විදි අත්දැකීමි නමි බොහොමයි…. එ ගැන මතකෙට පැමිණෙන විටත් හිතට දැනෙන හැගීම විස්තර කරන්න අපහසුයි…. අහලා ඇතිනේ සමන්දෙවිහාමුදුරුවනේගෙ අඩවියට එන බැතිමතුන්ව උන්වහන්සේ ආරක්ෂා කරන බව..
මාත් එක්ක මෙි ගමන ගියේ අංජලි , චානක , අශේන්, පැතුමි, අයේෂ් , සඳරු , චතුර, මිලින්ද , සුපුන් යන අපි දහාදෙනා, කටුක උවත් සුන්දර ගමණක් එසේ නිමා කලා අපි… මෙි දේ මම මෙහි සටහන් කල යුතුමයි… මෙි මිත්‍රයන් මම හදුනාගත්තේ ෆේස්බුක් එකෙන්.. ඉතිං මං දකින විදිහට ෆේස්බුක් කියන්නේ මිත්‍රත්වය වැඩිපුරම තියන තැනක්… එවගේම කියන්නම ඔින දෙයක් තමයි දෙහෙනකන්ද මුක්කුවත්ත පාරෙන් අසනීප තියන අය යන්න එපා.. එ වගේම එ යන පරිසරය සුරකින්න.. රැගෙන යන කිසිම දෙයක් එහි දමා නමි එන්න එපා.. තමන්ගේ කුණු තමන් ලගම තියාගන්න.. රකින්න පරිසරය… සමනොළ අඩවිය සංවෙිදි පරිසර පද්දතියක්… අපේ හදවත වගේම…
මට මෙි ලිපියට අවශ්‍ය ඦායාරුප ලබා දුන්නේ අපේ කණ්ඩායමෙි අයෙෂ් මදුරංග මල්ලිත් සඳරු හසරංග මල්ලිත් දෙදෙනා.. අපි මෙි ගමන නිමා කලේ හැටන් පාරෙන් නල්ලතන්නියට ඇවිත්. ඉතිං අවසාන වශයෙන් කියන්න ඔින…. දකින්න විදින්න තියන දේ බොහොමයි… මගේ එකම හීනයත් මැරෙන්න කලින් ලංකාවෙි භාගයක් හො ඇවිදින එක පමණයි…. ජිවිතයට අර්ථයක් තිබිය යුතුයි.. එ අර්තවත් ජිවිතයට වටිනාකමක් එන්නේ හොද මිතුරන් එකතුවු විටයි… ඉතිං අවසාන වශයෙන් නැවතත් මගේ ආදරණිය මිත්‍රයන්ට මම ගොඩක් ආදරෙයි කියනවා… එ වගේමයි මෙි දෙසැම්බර් මසේ උදුවප් පොහොයෙන් ආරම්භ වෙන සිරිපා වාරයේ එ මාර්ගයෙන් කරුණාකරන්න කාට කාටත් වාසනාවක් ශක්තියක් ලැබෙිවා.. යන්න විදින්න එ අත්දැකීම.. එ පරිසරයත් සුරකින්න වගබලා ගන්න…
නිසංසලා රණසිංහ
