භගන්දර රෝගයෙන් ඔබත් පීඩා විඳිනවාද..?

භගන්දර රෝගයෙන් ඔබත් පීඩා විඳිනවාද..?

ගුද ප්‍රදේශය ආශ්‍රිතව හටගනු ලබන සුලබ රෝගී තත්ත්වයක් ලෙසට ‘භගන්දර’ රෝගය හැඳින්වීමට පුළුවන. 

‘භග-දාරණ’ රෝගය ‘භගන්දර’ ලෙස ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාව තුල නම් කර ඇත.

එනම්, භග හෙවත් ගුදය ආසන්නයේ/ අද්දර හටගනු ලබන සැරව, රුධිරය, පිටවන මාර්ගයක් සහිත රෝගය භගන්දර රෝගය යි.

භගන්දර නම් රෝගී තත්ත්වය ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාව තුල “මහා” රෝගයක් ලෙස දක්වා ඇත. රෝගියා අධික වේදනාව හේතුවෙන් බොහෝසෙයින් පෙලන රෝගයක් ලෙස තවදුරටත් විස්තර කොට ඇත.

ගුදය ආශ්‍රිතව ගුද පිඩකාවක්, සැරව පිරි කුඩා ගෙඩියක් ලෙස ආරම්භ වී, පැසවා පුපුරා ගොස්, ගුද මාර්ගය වෙතට විවෘත වීම මෙහිදී සිදුවේ. 

ගුද විද්‍රධියකට නිසියාකාරව ප්‍රතිකාර නොකිරීම නිසා විද්‍රධිය තුල වූ සැරව සම්පූර්ණයෙන් පිටතට ගමන් නොකොට අභ්‍යන්තරයට මාර්ගයක් ඔස්සේ ගමන් කිරීම නිසා භගන්දර රෝගය හටගත හැකි බවත් උෂ්ණ හා වාත කෝපකර ආහාර භාවිතයට ගැනීම, බාහිරව තට්ටම් ප්‍රදේශයේ කටු වැනි යමක් ඇනී තිබීම, මල පිටකිරීමේදී නිතර තැටමීම සිදුකිරීම, උත්කුටකයෙන් වාඩිවී (තට්ටම් පහලට හෙලා යටිපතුල් මගින් ඉඳගැනීම) බොහෝ වේලාවක් සිටීම, අති ස්ථුල බව යන රෝග හේතූන් නිසා රෝගය පහසුවෙන් වැලඳීමේ හැකියාවක් පවතින බව ආයුර්වේද මූලග්‍රන්ථ වල දක්වා ඇත.

ගුද මාර්ගය වටා අංගුලී 2ක(අඟල් 1/2-2) සීමාව තුල ගැඹුරු මූලයක් සහිත පිඩකා/ ගෙඩි හටගැනීමෙන් අනතුරුව පැසවා පිපිරී යාමෙන් පසු ඉතා වේදනාව සහිත නාඩියක් හෙවත් සිදුරු සහිත මාර්ගයක් හට ගැනීම මෙහිදී සිදුවේ. 

මුල් අවදියේ රෝග ලක්ෂණ සමඟ සිරුරේ උණ ස්වභාවයක් පවතින අතර ගුදය ආසන්නයේ ඇතිවන මෙම සිදුරු සහිත මාර්ගය තට්ටම් ප්‍රදේශයේ වෙනත් තැනක හෝ ගුද මාර්ගයට විවෘත වීමක් සිදුවේ.

මෙම මාර්ගයේ විවරය තුලින් සැරව හා ලේ වැගිරවීම දක්නට ලැබේ.

ගුද මාර්ගයට සිදුර විවෘත වන අවස්ථාවේදී එම සිදුරු තුලින් මල පිටවීම, වාතය පිටවීම පවා සිදුවේ.

ඇතැම් විට ගුදය ආසන්නව මෙවැනි සිදුරු සහිත මාර්ග රැසක් පවතින අවස්ථාවන්ද පවතී.

තරුණ හා මැදි වියේ පුද්ගලයන් අතර බහුලව වාර්තා වන රෝගී තත්ත්වයක් වුවද බොහෝ වේලාවක් උණුසුම සහිත, රළු පෘෂ්ඨ මත හිඳගෙන සිටින පුද්ගලයන් හට භගන්දර රෝගය වැළඳීමේ වැඩි ඉඩකඩක් පවතී.

රෝග ලක්ෂණ :-

• සැරව සහිත විසර ගෙඩියක්/ බිබිලක් ගුද මාර්ගය ආශ්‍රිතව මතුවීම

• උණ, කුද්දටි, ශාරීරික වේදනා ඇතිවීම

• ක්‍රමයෙන් බිබිල පැසවා, පිපිරී තුවාලයක් බවට පත්වීම

• විටින් විට බිබිල තුලින් සැරව ගැලීම

• ගුද මාර්ගය වටා වේදනාව, කැසීම, ඉදිමුම පැවතීම

• මලබද්ධය, 

• මල මාර්ගය ආශ්‍රිතව වේදනාව 

• භගන්දර මාර්ගයෙන් රුධිරය පිටවීම

• බොහෝ කාලයක් සුව නොවී පැවතීම

• අභ්‍යන්තර නාඩි/ මාර්ග සහිතව පැතිරීම

• සැරව, රුධිරය පිටතට පැමිණීම

• නැවත නැවත ගුද විද්‍රධි හටගැනීම

ගුද මාර්ගයේ සිට ගුද මාර්ගය අවට සම්බන්ධක පටකය දක්වා අසාමාන්‍ය ලෙස සම හරහා නාලයක් සේ සම්බන්ධ වීමෙන් භගන්දර නාඩිය සෑදෙන අතර ඇතැම් විට කාලයක් තිස්සේ පවතින අර්ශස් තත්ත්වය භගන්දර බවට පත්විය හැකි අවස්ථාද වේ.

ගුද මාර්ගය තුල මල පිටවීම ලිහිසි කිරීමට පිහිටා ඇති ශ්ලේෂ්මල ස්‍රාවී ග්‍රන්ථි ආසාධනය වීම නිසා වරින් වර සැරව ගෙඩි/ විද්‍රධි හට ගැනෙන අවස්ථාවන්ද මෙම රෝගීන් අතර බහුලව වාර්තා වේ. 

ගුද ප්‍රදේශයේ හටගනු ලබන මෙම නාඩිය හෙවත් සිදුරු සහිත නාලය සුව වීම කල්ගත වේ. ප්‍රතිකාර සමඟ තාවකාලික ලෙස වැසී ගොස් පැවතියද, සැරව එම මාර්ග වල රැඳී තිබී ක්‍රමයෙන් එක් රැස් වී නැවත පැසවීමට ලක් වීමෙන් රෝගය නැවත නැවත ඇතිවීමත්, අධික වේදනා ගෙනදීමත් සිදු වේ. එමනිසා සම්පූර්ණ සුවය ලබන තෙක් පූර්ණ වෛද්‍ය අධීක්ෂණය යටතේ ප්‍රතිකාර ලබා ගතයුතු රෝගී අවස්ථාවකි.

වාත, පිත, කඵ දෝෂ තත්ත්ව අනුව භගන්දර රෝගයේ ප්‍රබේද කිහිපයක් පවතින අතර ‘ශතපෝනක භගන්දර’ ප්‍රබේදය ඉතා සංකීර්ණ මෙන්ම වේදනාකාරී ප්‍රබේදය වේ. මෙහිදී සිදුරු විශාල සංඛ්‍යාවක් ගුද මාර්ගය අවට දක්නට ලැබේ.

බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාත්මකව fistula-in-ano ලෙස හඳුන්වන මෙම රෝගී තත්ත්වය සඳහා ප්‍රතිකාරයේදී ප්‍රතිජීවක ඖෂධ වර්ග ලබා දීම  පලමුව සිදු කෙරේ. 

මීට අමතරව ශල්‍ය කර්ම මගින් කැපීම හා විස්‍රාවණය සිදුකිරීම, seton placement ( surgical thread application), Advanced Flap procedure, Fibrin glue injection, Laser surgery මගින් fistula වසා දැමීම හෝ අභ්‍යන්තරයට විවෘත වීම ආවරණය කිරීම තුලින් ප්‍රතිකාර සිදු කරනු ලැබේ.

බොහෝ රෝගීන් මෙම රෝගය සඳහා ශල්‍ය කර්ම වලට යොමුවන අතර මෙහිදී තට්ටම් ප්‍රදේශයේ නාඩිය සහිත කොටස කපා ඉවත් කිරීම මගින් රෝගයට ප්‍රතිකාර සිදුකෙරේ.

Inflammatory bowel disease ( Crohn’s disease ), TB, Radiation therapy, හදිසි අනතුරු, පෙර සිදුකර ඇති ශල්‍ය කර්ම හේතු කොට ගෙනද පසු කාලීනව භගන්දර තත්ත්වයක් හටගැනීමේ හැකියාව පවතින බව නව්‍යව පිලිගැනේ.

රෝගී පරීක්ෂාවේදී MRI, USS පරීක්ෂණ මඟින් පහසුවෙන් භගන්දර නාඩිය හඳුනා ගත හැකි වන අතර එමගින් ප්‍රතිකාරය වඩා පහසුවෙන් සිදුකිරීමේ හැකියාව පවතී.

සුශ්‍රැත සෘෂි මතයට අනුව භගන්දර චිකිත්සාව සඳහා ශල්‍ය ප්‍රතිකාරය උචිත බව දක්වා ඇති අතර ශස්ත්‍ර උපකරණ මගින් කපා ඉවත්කිරීම පිලිබඳ පැහැදිලිව සඳහන් වේ.

වර්තමානයේ ශල්‍ය ප්‍රතිකාර සිදු කලද රෝගියාගේ ආහාර-පාන, ඇවතුම්-පැවතුම් හේතුවෙන් රෝගය නැවත ඇතිවී රෝගී බවින් රෝගියා නැවත නැවත පීඩා විඳින අවස්ථාවන් භගන්දර රෝගීන් අතර බහුල වශයෙන් වාර්තා වේ.

ආයුර්වේද මූලග්‍රන්ථ තුල සඳහන් පැරණි විද්‍යාත්මක ප්‍රතිකාර ක්‍රමවේදයක් වන ‘ක්ෂාර ප්‍රතිකාරය’ භගන්දර චිකිත්සාව තුල වර්තමානයේ ප්‍රත්‍යක්ෂ සාර්ථක ප්‍රතිඵල ගෙන දේ.

ක්ෂාර වස්ති, ක්ෂාර සූත්‍ර, අවගාහ චිකිත්සා ක්‍රමවේද තුලින් රෝගයට ස්ථිර සුවයක් ලබා ගැනීමේ හැකියාවක් පවතින අතර රෝග පරීක්ෂාව නිවැරැදිව සිදුකොට රෝග හේතූන් හඳුනා ගැනීමත්, අදාල චිකිත්සාව මූලධර්මානුකූලව ප්‍රතිකාර පද්ධතිය අවසන් වන තෙක් අනුගමනය කිරීමත් තුලින් රෝගය සුව කර ගතහැකි වේ. 

එබැවින්, නිවැරදි ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර ලබාගැනීමෙන් භගන්දර රෝගය නැවත ඇතිවීමේ ඉඩකඩ අතිශය ලෙස සීමා වේ. 

මෙහිදී ක්ෂාර වර්ග ලෙස අපාමාර්ග ( Achyranthus aspera) නොහොත් ගස් කරල්හැබ ක්ෂාර, දලුක් කිරි ( Euphorbia antiquorum ) සහ කහ චූර්ණය දින 21 ක් පුරාවට විශේෂ ක්‍රමවේදයකට, නිසි ප්‍රමිතියට අනුව, සුවිශේෂී තාක්ෂණික ක්‍රම අනුගමනය කරමින්, ඖෂධ වර්ග ආලේප කොට සකසාගත් නූලක් භාවිතා කර ප්‍රතිකාර කරනු ලැබේ. 

භගන්දර නලය/ මාර්ගය දිගේ මෙම ඖෂධීය නූල/ සූත්‍ර (thread) ඇතුල් කොට යම් නිශ්චිත කාලයක් රඳවා තැබීම සහ නැවත ප්‍රතිකාරයේදී ක්ෂාර සූත්‍ර මාරු කරමින් ප්‍රතිකාරය අඛණ්ඩව සිදුකරනු ලැබේ.

මෙම ක්ෂාර නූල ආලේපිත ඖෂධයන්හි ඡේදනය හා රෝපණය යන ඖෂධීය ගුණ අන්තර්ගත වේ. එනම් ඡේදනය නොහොත් කැපීම මගින් නරක් වූ පටක හා රෝගී පටක ඉවත් කිරීමත්, රෝපණය මඟින් අලුත් නීරෝගී පටක නැවත වර්ධනය උත්තේජනයත් සිදු වේ. 

මෙම විශේෂ ඖෂධීය ගුණ හේතුවෙන් භගන්දර මාර්ගය තුල තුවාලය සුව වෙමින්, අලුත් පටක ඇතිවීම සිදුවෙමින් භගන්දරය සම්පූර්ණයෙන් සුව වීම සිදුවේ.

තවද ත්‍රිඵලා, ගස්කරල් හැබ යන ඖෂධ තම්බා පානය කිරීමත්, නුග, බෝ, අට්ටික්කා, ගංසූරිය පොතු තැම්බූ ඖෂධීය ජලයේ අවගාහ කිරීමත් ( sitz bath), මානසික සුවතාවය සඳහා යෝග අභ්‍යාස හා භාවනා ක්‍රම අනුගමනයත් ඉතා සුදුසු ය.

බලමාළු, හුරුල්ලන්, ඉස්සන්, දැල්ලන්, කකුළුවන්, දෙල්, මුරුංගා, තක්කාලි, අන්නාසි, අච්චාරු, සැමන් වැනි උෂ්ණ, විදාහී ආහාර, පාන වලින් වැලකීමත්, ජලය වැඩි වශයෙන් පානය කිරීමත්, කෙඳි සහිත එලවළු, පලා වර්ග, කොහිල, කෙහෙල්මුව, දඹල, වැටකොළු, කොමඩු, තැඹිලි, කුරුම්බා, සව්, බාර්ලි, කොත්තමල්ලි, කොළකැඳ ආහාරයට වැඩි වශයෙන් එකතු කරගැනීමත් ඉතා යෝග්‍ය වේ.

අභ්‍යන්තර කෂාය යෝග හා බාහිර ප්‍රතිකාර ක්‍රම මෙන්ම ආයුර්වේද පංච කර්ම අනුගමනය කිරීම තුලින් භගන්දර රෝගය සුව කිරීමේ සුවිශේෂී හැකියාව ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර පද්ධති තුල අන්තර්ගත වේ.

කල්තියා රෝගය පිලිබඳ දැනුවත් වීම තුලින් භගන්දර නම් මහා රෝගය හටගැනීම වළක්වා ගැනීම රෝගයට ප්‍රතිකාර සෙවීමට වඩා ඉතා වැදගත් වේ. 

එමෙන්ම භගන්දර රෝගයෙන් පීඩාවිඳින රෝගීන් සඳහා ප්‍රතිකාර තේරීමේදී ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර වෙත යොමුවීමේ යෝග්‍යතාව පිලිබඳ දැනුවත් වී සුදුසුකම් ලත් වෛද්‍යවරයෙක් වෙත නොපමාව ගොස් ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීමෙන් පහසුවෙන් සුව කරගත හැකි රෝගී තත්ත්වයකි. 

ආයුර්වේද වෛද්‍ය නාලිකා හංසිනී ජයතිලක 

BAMS -Colombo(SL)