මිනිස් සිරුරේ කායික වර්ධනය මෙන්ම බුද්ධි වර්ධනය සඳහා යකඩ අත්‍යවශ්‍ය පෝෂකයකි. එමෙන්ම රුධිරයේ ප්‍රධාන සංඝටකයක් වන හිමොග්ලොබින් නිපදවීම සඳහා යකඩ අත්‍යවශ්‍ය වේ. යකඩ, විටමින් B12 හා ෆෝලික් ඇසිඩ් යන සංඝටකයන් රුධිරයේ රතු රුධිරාණු නිපදවීමට මූලික වන අතර මෙම සංඝටකයන්ගේ ඌනතාවය මිනිස් සිරුරේ නොයෙක් සංකූලතා ඇතිකිරීමට හේතු වේ.
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ නිරණායක වලට අනුව රක්තහීනතාවය නොහොත් නීරක්තිය යනු රුධිරගත හිමොග්ලොබින් ප්‍රමාණය පුරුෂයන් සඳහා 13.0g/dL වඩා අඩුවීමත්, කාන්තාවන් සඳහා 12.0g/dL වඩා අඩුවීමත් නිසා වන රෝගී අවස්ථාවකි.
රක්තහීනතාවය ඇතිවීමට බොහොමයක් හේතූන් හේතුසාධක වුවද ඇතැම් ජාතීන්ට අනුව හා පරිසර තත්ත්ව වලට අනුවද මෙම සාමාන්‍ය අගයන්ගේ වෙනස් වීම් දැකිය හැකි නමුත් එවැනි අවස්ථාවලදී එය රෝගී තත්ත්වයක් ලෙසට නොසැලකේ.
ගර්භණී කන්තාවන්ගේ රුධිරගත හිමොග්ලොබින් අගය 11.0g/dL මට්ටමට වඩා වැඩි වීම සතුටුදායී තත්ත්වයක් වුවත් ප්‍රශස්ත මට්ටමට වඩා අඩු වීම ගර්භණී කාලයේදී නොයෙකුත් සංකූලතා ඇති කලහැකි බැවින් ඒ පිලිබඳ අවධානය ලබාදීම අතිශය වැදගත් ය.
රුධිරගත හිමොග්ලොබින් හෝ රතු රුධිරාණු ප්‍රමාණවත් තරම් නොමැතිවීම රක්තහීනතාවය නොහොත් ඇනීමියාව ඇතිවීමට ප්‍රධානතම හේතුවයි. රුධිරයේ හිමොග්ලොබින් ප්‍රමාණය ප්‍රමාණාත්මකව ඉහළ අගයක පැවතීමෙන් ආශ්වාසයේදී පෙනහලු මඟින් හුවමාරු වන ඔක්සිජන් වැඩි වශයෙන් රුධිරය ඔස්සේ පටක කරා පරිවහනය හා කාබන්ඩයොක්සයිඩ් හුවමාරු කිරීමේ හැකියාව
මැනවින් පවතී. එබැවින් රුධිරගත හිමොග්ලොබින් ප්‍රමාණය නියමිත මට්ටමේ පැවතීම අතිශය වැදගත් ය.
රක්තහීනතා ලක්ෂණ
• හුස්ම හිරවීම
• හුස්ම ගැනීමේ අපහසුව (කෙටි හුස්ම ගැනීම)
• හිසරදය
• ආහාරමය නොවන ආගන්තුක ද්‍රව්‍යය ආහාරයට ගැනීමට රුචිකත්වයක් ඇතිවීම
• නොරිස්සුම් ස්වභාවය
• ආහාර රුචිය හීනවීම
• ශරීරය සුදුමැලිවීම
• පපුවේ වේදනාව වැනි රෝගී තත්ත්වයන් රක්තහීනතාවයෙන්/ නීරක්තියෙන් පෙලෙන පුද්ගලයන් හට නිතර ඇතිවිය හැකිය.
රක්තහීනතාවය සඳහා බලපාන ප්‍රධාන හේතු සාධක අතුරෙන් යකඩ ඌනතාවය ප්‍රධාන සාධකයක් ලෙසට සැලකේ.
යකඩ ඌනතාවය මඟහරවා ගැනීමට යකඩ අඩංගු ආහාර ආහාරයට එක් කරගැනීම අනිවාර්යය වේ. එපමණක් නොවේ, යකඩ අවශෝෂණය සඳහා විටමින් C බහුල ආහාර කෑමට එකතු කර ගැනීම ද අනිවාර්යයෙන්ම සිදුකල යුතු වේ. නැවුම් එලවළු, පලතුරු ආහාරවේලට එක් කර ගැනීමෙන් විටමින් C අවශ්‍යතාවය සපුරාගත හැකිවන අතර, ප්‍රධාන ආහාරවේල් වලට පසු ඇඹුල් රසැති පලතුරක් ආහාරයට ගැනීම සිදුකල හැකිය. එමෙන්ම මැල්ලුම්, සලාද සඳහා දෙහි එක් කිරීමෙන් ශරීරයට යකඩ අවශෝෂණය වැඩි කිරීම සිදුවේ.
මීට අමතරව විටමින් B12 ඌනතාවය, ෆෝලික් ඇසිඩ් ඌනතාවය, කාලීන රෝගාබාධ, රතු රුධිරාණුවල ව්‍යුහාත්මක විෂමතා, තැලිසීමියා වැනි රෝගහේතූන් නිසාත් රක්තහීනතාවය ඇතිවීමේ ප්‍රවණතාවයක් පවතී.
ආහාර වේල තුල ප්‍රමාණවත් පෝෂණයක් නොමැතිවීම, ආමාශය හා අන්ත්‍ර මඟින් පෝෂක කොටස් නිවැරදි ලෙස අවශෝෂණය සිදු නොවීම, ඇතැම් ඖෂධ භාවිතය, ප්‍රතිශක්තිකරණය දුර්වල කරන ඇතැම් රෝග, වකුගඩු රෝග, පිළිකා, අමාශගත හා අන්ත්‍රගත කල්ගතවූ රෝග අවස්ථාවන්, ඇටමිදුළු සම්බන්ධ රෝග, ගර්භනීභාවය හා මාසික ඔසප්වීම, අර්ශස්, ලේ අතීසාර වැනි අධික රුධිර වහනය වන රෝග අවස්ථාවන් නිසා සිරුර තුල රක්තහීනතා තත්ත්වයක් පහසුවෙන් ගොඩනැගේ.
රෝගී පරීක්ෂාවේදී, සමේ වර්ණය, නාඩි, රුධිර පීඩනය, හෘත් ශබ්ද හා හෘත් ස්ඵන්ධන වේගය කෙරෙහි විශේෂ අවධානය යොමු කරන අතර, රුධිර පරීක්ෂාවක් මඟින් රුධිරගත හිමොග්ලොබින් ප්‍රමාණය සලකා බලා රෝගය නිශ්චිතව හා පහසුවෙන් හඳුනා ගැනීම සිදුකෙරේ.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාවේ සඳහන් ‘පාණ්ඩු රෝගය’, ඇනීමියාව/ රක්තහීනතාවය නොහොත් නීරක්තිය යන රෝග අවස්ථාවට බොහෝසෙයින් සමාන රෝගී අවස්ථාවක් ලෙස හැඳින්විය හැක.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යා මූලග්‍රන්ථයන්හි සඳහන් පරිදි සුදුමැලි පාටින් සම යුක්ත වන රෝග තත්ත්වය පාණ්ඩු රෝගය බවත්, රුධිරයේ මද බව හේතුවෙන් පාණ්ඩු වර්ණයක් තොල්, දිව, ඇස් වල පෙන්නුම් කරන බවත් පැහැදිලිව දක්වා ඇත.
පාණ්ඩු රෝගය සඳහා හේතූන් ප්‍රධාන ලෙස ආහාරමය හේතු, විහරණමය හේතූන් ලෙස ශාරීරික හා මානසික හේතූන් මෙන්ම ඇතැම් බාහිර හේතූන් ප්‍රධානව දැක්විය හැක.
අධික අම්ල, ලවණ අඩංගු ද්‍රව්‍ය , අධික මද්‍ය භාවිතය, අසාත්මික, දූෂිත ආහාර, නොදිරවන ආහාර ගැනීම, දහවල් නිදීම, රාත්‍රී නිදිවැරීම, අධික ව්‍යායාම් වල නිරතවීම, අධික වෙහෙසවීම, උෂ්ණාධික ආහාර, අබ, මිරිස් වැනි තීක්ෂ්ණ බවින් අධික ආහාර ගැනීම, කාම, චින්තා, භය, ක්‍රෝධ, ශෝක යන සිතිවිලි වල නිතර එල්බ සිටීම, පංච කර්ම සිදුකිරීමේ විෂමතාවන් යන හේතූන් නිසා වාතාදී දෝෂ කෝප වීමෙන් රක්තය දූෂණය වී සමේ පඬුවන් වර්ණ ඇති කිරීම පාණ්ඩු රෝගයට හේතු වන බව ආයුර්වේදය තුල දක්වා ඇත.
ඉහත හේතූන්ගෙන් සාධක පිත හා රංජක පිත කෝප වී, ව්‍යාන වාතය මගින් ධමනි ආශ්‍රය කොට මුළු සිරුර පුරා පැතිරගොස් සම හා මාංශ ඇසුරු කරන කඵ දෝෂය, වාත දෝෂය හා රක්ත ධාතුව දූෂණය වීමෙන් සමේ විවර්ණ බව නැතහොත් සුදුමැලිවීම ඇති කර පාණ්ඩු රෝගය හට ගැන්ම සිදු වේ.
මීට අමතරව ඇතැම් රෝග තත්ත්ව පාණ්ඩු රෝගයට හටගැනීමට හේතු වන අවස්ථාවන් ලෙස ද දක්වා ඇත. එනම්, ක්‍රිමි/පණු රෝග, අර්ශස්, රක්තප්‍රදර, රක්තපිත්ත, ග්‍රහණි, රාජයක්ෂ්මා(ක්ෂයරෝගය), යකෘත්-ප්ලීහා රෝග, අතීසාර, මධුමේහ, ජීර්ණ ජ්වර යන රෝග අවස්ථා හේතුවෙන් පාණ්ඩු රෝග තත්ත්වය හට ගැනීමේ අවධානම පවතින බව ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාත්මක ඉගැන්වීමයි.
ආයුර්වේදයේ සඳහන් රක්ත ධාතුව මඟින් ශරීර බලය, වර්ණ ප්‍රසාදනය, ආයුෂ, ජීවනය, මාංශ පෘෂ්ඨිය, අග්නි දීපනය යන ශරීරයේ ප්‍රධාන ක්‍රියා සිදුවේ.
නමුත් පාණ්ඩු රෝගී තත්ත්වය නිසා රක්ත ධාතුව හීන වී ඉහත ක්‍රියාවන්ගේ දුර්වලතා හටගනී. එමෙන්ම ධාතූන්ගේ ක්ෂය වීම් සිදුවන අතර සමේ සිනිඳු බව නැතිවී සම රූක්ෂ වීම, සම පිපිරීම, මාංශ පේශි ක්ෂය, අස්ථි-සංධි වේදනා, අවයව වල හිරිය පවා හට ගන්නා අවස්ථා පවතී.
රෝගයේ මුල් අවස්ථාවේදී පූර්ව ලක්ෂණ ලෙස
• සම පැලීම
• අත් පා වල දුර්වලතා
• ඇස් වටා ඉදිමීම
• ආහාර දිරවීමකින් තොරව පිටවීම
• තමන්ගේ හෘද ස්පන්දනය තමාටම දැනීම(Palpitation)
• දහඩිය දැමීම අවම වීම
• අධික විඩාව ඇතිවීම
හඳුනාගත හැක.
පාණ්ඩු රෝගයේ ප්‍රධාන ලක්ෂණ ලෙසට පෙර සඳහන් රක්තහීනතාවය හේතුවෙන් හටගන්නා රෝග ලක්ෂණ සඳහන් වන අතර මැටි කෑමට රුචියක් ඇතිවීම හේතුවෙන් මෘද් භක්ෂණ ජන්‍ය පාණ්ඩුව ලෙසට ප්‍රබේදයක් පිලිබඳව විශේෂයෙන් සඳහන් වේ. කුඩා දරුවන්ට බහුලව වැලඳෙන පාණ්ඩු රෝග ප්‍රබේදයක් ලෙසට මෙය දක්වා ඇත.
දීර්ඝ කාලයක් පැවති පාණ්ඩු රෝගී තත්ත්ව, සිරුර ඉදිමී මල බද්ධය හෝ දියරමය මල පිටවන රෝගී තත්ත්ව, ඉතාමත් සුදුමැලි, දුර්වල සිරුරක් සහිත, වමන, භ්‍රම, පිපාස තත්ත්ව සහිත රෝගී තත්ත්ව හා අත්, පා, හිස හා ශරීරයේ මධ්‍ය කොටස හා ලිංග ප්‍රදේශ ඉදිමුම් සහිත, උණ, අතීසාර සහිත පාණ්ඩු රෝගී තත්ත්වය සුව කිරීමට අපහසු අසාධ්‍ය රෝග අවස්ථා බවට ආයුර්වේද මූලග්‍රන්ථයන්හි දක්වා ඇත.
රෝග ප්‍රතිකාර :-
පාණ්ඩු රෝගී තත්ත්වය සඳහා ප්‍රතිකාරයේදී රෝග හේතු වලින් වැලකී සිටීම අනිවාර්යයෙන්ම සිදුකල යුතු වේ. සංශෝධන හා සංශමන කර්ම සිදුකිරීම මගින් පාණ්ඩු රෝගයට ප්‍රතිකාර සිදු කල හැක.
කෝප වූ දෝෂ ශරීරයෙන් බැහැර කර සිරුර ශෝධනය කිරීමෙන් පසු සුදුසු ඖෂධ ප්‍රතිකාර සිදු කරනු ලැබේ.
වමන, විරේචන යන පංච කර්ම ප්‍රතිකාරයන්ද ප්‍රත්‍යක්ෂ ප්‍රතිඵල ලබා දෙන අතර ඝෘත වර්ග ලබාදී ඉන්පසුව විරේචනය සිදුකොට රක්ත ශෝධනය සිදුකරන ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක්ද ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාවේ දක්වා ඇත.
“පාණ්ඩු ලෙඩ ඇති සතහට
ගිතෙල් පොවා පළමුව කොට
වමන විරේචන පසුවට
කරවනු දොස් දුටු පමණට”
දිනකට දෙවරක්, අවුන්ස 1-2 ප්‍රමාණයක් කල්‍යාණ ඝෘත, පංච තික්තක ඝෘත යන ඝෘත පාණ්ඩු රෝගීන්ට ප්‍රත්‍යක්ෂ ගුණ ලබාදේ.
සුදුසු ආහාර-
කිරි, මෝරු, ගිතෙල්, මස් වර්ග, පීකුදු වර්ග, බිත්තර, මීපැණි, ධාන්‍ය වර්ග- මුං, මෑ, තිරිඟු, කඩල, කව්පි, පරිප්පු, පැරණි සහල්, ඕට්ස්, එලවළු වර්ග- සාරණ, නිවිති, කතුරුමුරුංගා, මුරුංගා කොළ, මුකුණුවැන්න, කරවිල, බෝංචි, බීට්, කැරට්, තුඹ, රතු තම්පලා, කංකුං, ගොටුකොළ, පලතුරු යුෂ-පැපොල්, දෙළුම්, නෙල්ලි, ඇපල්, තැඹිලි, රට ඉඳි
නුසුදුසු ආහාර –
අබ, මද්‍ය වර්ග, ලවණ වර්ග, අම්ල වර්ග, විදාහී ආහාර, තල, උඳු
නුසුදුසු විහරණ –
අධික ව්‍යායාම, අධික අව්වේ බොහෝ වේලා සිටීම, දුම් පානය, අධික ලිංගික හැසිරීම්, දහවල නිදීම, මුත්‍රා, මල වැනි වේග ධාරණය, මැටි, හාල් වැනි ආගන්තුක ද්‍රව්‍ය කෑමට ගැනීම
ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාවේ සඳහන් පාණ්ඩු රෝග චිකිත්සා පද්ධතිය නීරක්තිය නොහොත් රක්තහීනතාවය යන රෝග අවස්ථාව සඳහා ප්‍රත්‍යක්ෂ ප්‍රතිඵල ලබා දෙන බැවින් පත්‍ය අපත්‍ය ආහාර විහරණ වලට එලඹීමෙන් රෝගය වැලඳීම පහසුවෙන් වලක්වා ගත හැකිය. එමෙන්ම සුදුසුකම්ලත් ආයුර්වේද වෛද්‍යවරයෙක් වෙත යොමු වී ප්‍රතිකාර ලබාගැනීමෙන් රුධිරගත හිමොග්ලොබින් මට්ටම ඉහළ නංවාගැනීමෙන් රක්තහීනතාවය පහසුවෙන් මඟහරවා ගැනීමේ හැකියාව පවතී.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය නාලිකා හංසිනී ජයතිලක
BAMS (Colombo)
