මානව හිමිකම් යනු සෑම පුද්ගලයෙකුගේම ගෞරවය, නිදහස සහ සමානාත්මතාවය සහතික කරන මූලික මූලධර්ම වේ. මෙය සාධාරණ සහ සාමකාමී සමාජයක පදනම වන බැවින්, ලොව පුරා ජාතීන් මෙම අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා නීතිමය රාමු සහ සම්මුතීන් අනුගමනය කර ඇත. පොහොසත් ඉතිහාසයක් සහ විවිධ සංස්කෘතික උරුමයක් ඇති රටක් වන ශ්‍රී ලංකාව තුළ මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීම සදාචාරාත්මක වගකීමක් පමණක් නොව තිරසාර සාමය, සංවර්ධනය සහ සමාජ සහජීවනය සඳහා වන තීරණාත්මක පියවරකි. මෙම ලිපිය ශ්‍රී ලංකාවේ මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීමේ වැදගත්කම, මෙහිදී මුහුණ දෙන අභියෝග සහ සෑම පුරවැසියෙකුටම ගෞරවයෙන් හා සමානාත්මතාවයෙන් ජීවත් විය හැකි සමාජයක් පෝෂණය කිරීමේ හැකියාව ගවේෂණය කරයි.
මානව හිමිකම් යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ ජාතිය, ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය, වාර්ගිකත්වය, ආගම හෝ ජාතිකත්වය නොසලකා සෑම පුද්ගලයෙකුම උපත ලබන මූලික නිදහස සහ හිමිකම් ය. මෙම අයිතිවාසිකම්වලට ජීවත්වීමේ අයිතිය, කතා කිරීමේ නිදහස, සාධාරණ නඩු විභාගයකට ඇති අයිතිය සහ ගමන් කිරීමේ නිදහස වැනි සිවිල් නිදහස ඇතුළත් වේ. අධ්‍යාපනයට ඇති අයිතිය, සෞඛ්‍ය රැකවරණය සහ ප්‍රමාණවත් ජීවන තත්ත්වයක් වැනි සමාජ, සංස්කෘතික සහ ආර්ථික අයිතීන් ද මානව හිමිකම්වල අනිවාර්ය අංග වේ. මානව හිමිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප්‍රකාශය (UDHR) වැනි ජාත්‍යන්තර ගිවිසුම් සහ සිවිල් සහ දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සම්මුතිය (ICCPR) වැනි කලාපීය ගිවිසුම් මෙම අයිතිවාසිකම් තහවුරු කිරීමේදී ජාතීන්ට මඟ පෙන්වන රාමු සපයයි. ශ්‍රී ලංකාව, එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ සාමාජිකයෙකු සහ විවිධ මානව හිමිකම් ගිවිසුම් වලට අත්සන් කර ඇති රටක් ලෙස, එහි සියලුම පුරවැසියන් සඳහා මෙම අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීමට සහ ප්‍රවර්ධනය කිරීමට බැඳී සිටී.
සෑම පුද්ගලයෙකුගේම ගෞරවය සහ වටිනාකම සහතික කිරීම සඳහා මානව හිමිකම් අත්‍යවශ්‍ය වේ. ඔවුන් නොමැතිව, සමාජයන් අසමානතාවයට, වෙනස් කොට සැලකීමට සහ පීඩනයට ගොදුරු වනු ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ සන්දර්භය තුළ, දීර්ඝ සිවිල් ගැටුමක්, වාර්ගික ආතතීන් සහ පවතින සමාජ හා දේශපාලන අභියෝග ඇතුළත් රටේ ඓතිහාසික පසුබිම අනුව මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීම විශේෂයෙන් වැදගත් වේ. සාමය ප්‍රවර්ධනය කිරීම, සමානාත්මතාවය සහතික කිරීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනය ශක්තිමත් කිරීම සහ රටේ සමාජ හා ආර්ථික සංවර්ධනය පෝෂණය කිරීම සඳහා මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
ශ්‍රී ලංකාව විවිධ ජනවාර්ගික, ආගමික සහ භාෂාමය කණ්ඩායම්වල නිවහන වන අතර එය බහු සංස්කෘතික සමාජයක් බවට පත් කරයි. කෙසේ වෙතත්, මෙම විවිධත්වය ආතතියේ කාල පරිච්ඡේදවලට ද හේතු වී ඇති අතර, ඇතැම් කණ්ඩායම් වෙනස් කොට සැලකීමට හෝ ආන්තිකකරණයට මුහුණ දී ඇත. නිදසුනක් වශයෙන්, අධ්‍යාපනය, රැකියා සහ දේශපාලන නියෝජනය සඳහා ප්‍රවේශ වීමේදී දෙමළ ප්‍රජාව ඓතිහාසික වශයෙන් අභියෝගවලට මුහුණ දී ඇත. සියලු පුද්ගලයන්ට, ඔවුන්ගේ පසුබිම කුමක් වුවත්, නීතිය යටතේ සමානව සැලකීම සහ එකම අවස්ථාවන්ට ප්‍රවේශ වීම සහතික කිරීම සඳහා මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. වෙනස්කම් නොකිරීමේ මූලධර්මය මානව හිමිකම්වල මූලික දෙයක් වන අතර සෑම කෙනෙකුටම සමෘද්ධිමත් විය හැකි සාධාරණ හා සාධාරණ සමාජයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා එය ආරක්ෂා කළ යුතුය.
ශක්තිමත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් ගොඩනැගෙන්නේ මානව හිමිකම් යන පදනම මතය. ශ්‍රී ලංකාව තුළ සෞඛ්‍ය සම්පන්න ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමයක් පවත්වාගෙන යාම සඳහා කතා කිරීමේ නිදහස, රැස්වීමේ නිදහස, දේශපාලන ක්‍රියාවලියට සහභාගි වීමේ අයිතිය වැනි අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම ඉතා වැදගත් වේ. පුද්ගලයන්ට තම අදහස් නිදහසේ ප්‍රකාශ කිරීමටත්, රජය විවේචනය කිරීමටත්, සාමකාමී විරෝධතාවල නිරත වීමටත් හැකි වූ විට, ඔවුන් නායකයින් වගකිව යුතු අතර වඩාත් විනිවිදභාවයෙන් යුත් පාලනයකට දායක වේ. කෙසේ වෙතත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතීන්ට එල්ල වන අභියෝග, එනම් භාෂණයේ නිදහස හෝ මාධ්‍ය සීමා කිරීම, මෙම ප්‍රයත්නයන් අඩපණ කළ හැකිය. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සමෘද්ධිමත් වන බව සහතික කිරීම සහ පුරවැසියන්ට රටේ අනාගතය හැඩගැස්වීම සඳහා ක්‍රියාකාරීව සහභාගී විය හැකි බව සහතික කිරීම සඳහා මෙම අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම ශ්‍රී ලංකාවට ඉතා වැදගත් වේ.
මානව හිමිකම් සිවිල් සහ දේශපාලන නිදහස පමණක් නොව ආර්ථික, සමාජීය සහ සංස්කෘතික අයිතීන් ද ඇතුළත් වේ. ශ්‍රී ලංකාව තුළ, තිරසාර සංවර්ධනයක් ළඟා කර ගැනීම සඳහා ගුණාත්මක අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍ය සේවා සහ රැකියා සඳහා ප්‍රවේශය වැනි අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. මිනිසුන්ට මෙම මූලික අයිතිවාසිකම් සඳහා ප්‍රවේශය ඇති විට, ඔවුන්ට ඔවුන්ගේ ජීවන තත්ත්වය වැඩිදියුණු කිරීමට, දරිද්‍රතාවයේ චක්‍රය බිඳ දැමීමට සහ ජාතියේ ආර්ථික වර්ධනයට දායක විය හැකිය. එපමණක් නොව, ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම තුළින් කාන්තාවන් සවිබල ගැන්වීම සමාජයට පරිවර්තනීය බලපෑමක් ඇති කළ හැකිය. ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තාවන් ප්‍රචණ්ඩත්වය, වෙනස් කොට සැලකීම සහ සම්පත් සඳහා අසමාන ප්‍රවේශය සම්බන්ධ අභියෝගවලට දිගින් දිගටම මුහුණ දෙයි. මානව හිමිකම් ආරක්‍ෂාව තුළින් මෙම ගැටලු ආමන්ත්‍රණය කිරීම වඩාත් සාධාරණ සහ සාධාරණ සමාජයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වේ.
මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීමේ වැදගත්කම තිබියදීත්, ශ්‍රී ලංකාව සිය සියලු පුරවැසියන් සඳහා මෙම අයිතිවාසිකම් සම්පූර්ණයෙන් සාක්ෂාත් කර ගැනීමේදී අභියෝග කිහිපයකට මුහුණ දෙයි. මෙම අභියෝගවලින් සමහරක් ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් අතර පවතින ආතතීන්, සිවිල් යුද්ධය ජාතියේ සමාජ ව්‍යුහයට ඇති කරන බලපෑම සහ දූෂණය සහ දේශපාලන අස්ථාවරත්වය වැනි පාලනයට සම්බන්ධ ගැටළු ඇතුළත් වේ. මීට අමතරව, මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා නීතිමය රාමු පවතින අතර, මෙම නීති ක්රියාත්මක කිරීම සහ ක්රියාත්මක කිරීම බොහෝ විට අඩු වේ. වාර්ගික සුළුතරයන්, කාන්තාවන් සහ ආර්ථික වශයෙන් අවාසි සහගත පුද්ගලයන් ඇතුළු ආන්තික ප්‍රජාවන් ඔවුන්ගේ අයිතීන් වෙත ප්‍රවේශ වීමේදී දිගින් දිගටම බාධකවලට මුහුණ දෙති.
අවසාන වශයෙන්, සාමය පෝෂණය කිරීම, සමානාත්මතාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ශක්තිමත් කිරීම සහ සමාජ හා ආර්ථික සංවර්ධනය සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාවේ මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීම අතිශයින් වැදගත් වේ. එය රජයේ, සිවිල් සමාජයේ සහ රටේ සෑම පුද්ගලයෙකුගේම කැපවීම අවශ්‍ය වන අඛණ්ඩ ක්‍රියාවලියකි. සියලුම පුරවැසියන් සඳහා මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කර ඇති බව සහතික කිරීමෙන්, ශ්‍රී ලංකාවට වඩාත් සාධාරණ, සියල්ල ඇතුළත් සහ සමෘද්ධිමත් අනාගතයක් ගොඩනගා ගත හැකිය.
පවිත්‍රා රනතුංග
