රජය විසින් ඇතිකරන ලද සංවර්ධනය සහ පුද්ගල ජයග්‍රහණ (1971-1979)
වර්ෂ 1971 වන විටදී ආනයනික ඉන්දීය සිනමාව දේශීය සිනමාවට ප්‍රභල පහරක් එල්ල කරමින් පැවතිණි. එකළ රට තුළ බලයට පත් වූ සමාජවාදී රජය විසින් එම අන්තරාදායක
තත්ත්වය පාලනය කිරීමට දැඩි උත්සහයක් දරන ලදි. විදේශීය චිත්‍රපට අත්කරගෙන තිබූ එම ආදිපත්‍යය විසින් දේශීය චිත්‍රපටවල තිර කාලය 20% ක් දක්වා පහත හෙලීමට සමත් වූ අතර විදේශීය චිත්‍රපටවල තිර කාලය 80% ක් (60% ක් දෙමළ, 10% ක් හින්දි සහ 10% ක් ඉංග්‍රීසි) පමණ අත්පත්කර ගැනීමට සමත් වී තිබුණි. රජය විසින් 1971 අංක 47 දරන පනත මගින් රාජ්‍ය චිත්‍රපට සංස්ථාව පිහිටුවනු ලැබූ අතර, ජාතික චිත්‍රපට ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ මහජනතාවට විවිදාකාරයේ චිත්‍රපට ලබාදීම හෝ ලබා නොදීමේ අයිතිය සම්බන්ධයෙන් ඇතැම් පාර්ශවයන්ගෙන් චෝදනා එල්ල විය.
රාජ්‍ය චිත්‍රපට සංස්ථාව (SFC) විසින් චිත්‍රපට නිෂ්පාදනය සඳහා සුවිශේෂී ණය යෝජනා ක්‍රමයක් ස්ථාපිත කළේය. තිර රචනා ඇගයීම් පදනම මත සෘණාත්මක ඇපකරයක් සමඟින් එම ණය ලබා දීම සිදු වී ඇත. ලියාපදිංචි කිරීමේ ක්‍රමයක් හරහා ණය ලබා ගැනීම සඳහා අධ්‍යක්ෂවරුන් සහ ප්‍රධාන කාර්මික ශිල්පීන්ට පූර්ව පුහුණුවක් තිබිය යුතුය. මෙම ක්‍රමවේදයට පෙර ස්වතන්ත්‍ර තිර රචනයන් සඳහා කිසිදු ගෞරවයක් හිමි නොවෙන තරමටම දෙමළ සහ හින්දි චිත්‍රපටවල දෙබස් සහ නම පමණක් පරිවර්තනය වූ තිරපිටපත් සඳහා ගෞරවය හිමි වී තිබුණි.
තිර රචනය හින්දි හෝ දෙමළ මුල් පිටපතේ අක්ෂර පරිවර්තනයක් පමණක් වූ බැවින් එකම ගෞරවය දෙබස් සඳහා විය. ණය යෝජනා ක්‍රමය විසින් මුල්වරට මුල් තිරපිටපත් රචනය සහතික කළ අතර හින්දි සහ දෙමළ චිත්‍රපටවල පිටපත් වූ තිර රචනයන් සඳහා ණය ලබා ගැනීමට අයිතියක් හිමි නොවුණි. එමඟින් දේශීය වෘත්තීය චිත්‍රපට නිෂ්පාදන කර්මාන්තයක් ස්ථාපිත වීමට මං සැලසිණි.
රාජ්‍ය චිත්‍රපට සංස්ථාව විසින් චිත්‍රපට බෙදා හැරීමේ ක්‍රමවේදයක් හඳුන්වාදෙනු ලැබූ අතර එමඟින් රට තුළ නිෂ්පාදනය කරන සියලුම චිත්‍රපට ප්‍රමුඛතා අනුපිළිවෙලකට අනුව ප්‍රදර්ශනය කිරීම සහතික කළේය. සිනමා ශාලාවල ප්‍රමිතිගත තත්ත්ව පාලන පටිපාටියක් ස්ථාපිත කරන ලද්දේ ඒවායේ තාක්ෂණික උපකරණ පරීක්ෂා කිරීමේ පද්ධතියක් සැකසීම මගිනි. ඒකාධිකාරය මිලදී ගැනීම නිසා ආනයනය කරන ලද චිත්‍රපටවල පිරිවැය 75% කින් පමණ අඩු විය. විශාල වශයෙන් අඩු කළ මිල ගණන් යටතේ වුවද තිරගත වන දෙමළ හා හින්දි චිත්‍රපට ප්‍රමාණයේ සැළකියයුතු වෙනසක් නොවුණි.
එහි ප්‍රතිඵලය වූයේ වර්ෂ 1972 දී මිලියන 30 ක් වූ චිත්‍රපට ප්‍රවේශය වර්ෂ 1979 වන විටදී මිලියන 74.4 දක්වා වර්ධනය වීමයි. දේශීය චිත්‍රපට වෙනුවෙන් වෙන් වූ තිර කාලය 20% සිට 58% ක් දක්වා වර්ධනය විය. වර්ෂ 1978 වන විට සිනමා ශාලා සංඛ්‍යාව 365 ක් දක්වා වර්ධනය විය.
මීට පෙර පැවති ක්‍රමවේදය මඟින් එකල පැවති වෙළඳපල ඉලක්ක කර නොතිබූ බවටත් ඒ නිසා ඉල්ලුම යටපත් වූ බවටත් මෙම වර්දනය හොඳම සාක්ෂිය විය. වසර හතක් ඇතුළත වාර්ෂික ඇතුළත් කිරීම්වල පෙර නොවූ විරූ ලෙස ඉහළ යාමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස යටපත් කරන ලද සහ යටපත් වූ ඉල්ලුම සපුරාලීමට රාජ්‍ය චිත්‍රපට සංස්ථාවට හැකිවිය.
වර්ෂ 1979 න් පසු රාජ්‍ය චිත්‍රපට සංස්ථාවේ සභාපති දූරයට පත් වූ ඇන්ටන් වික්‍රමසිංහ විසින් පෙර පැවති සියලු ක්‍රියාමාර්ග ආපසු හරවා ඕනෑම කෙනෙකුට චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂණය කිරීමට හැකි අයුරින් අසීමිත ලෙස ණය ලබා දුන්නේය. ඒ නිසා චිත්‍රපට නිර්මාණකරණය ගැන නිසි දැනුමක් නැත්තන් විසින් චිත්‍රපට සිය ගණනාවක් නිපදවන ලදි. එහි ප්‍රතිඵලය වූයේ වර්ෂ 1982 වන විටදී ඊළඟ වසර 5 තුළදී තිරගත කිරීමට තරම් සරිලන චිත්‍රපට ප්‍රමාණයක් නිෂ්පාදනය වීමය. ප්‍රේක්ෂකයෝ දුර්වල චිත්‍රපටවලට ප්‍රතිචාර දැක්වූයේ සිනමාවෙන් දුරස්ව සිටීමෙනි. වාර්ෂික ඇතුළත් කිරීම් භයානක ලෙස පහත වැටීමට පටන් ගත්තේය. වර්ෂ 1979 දී මිලියන 79.4 ක් දක්වා ඉහළ ගිය වාර්ෂික ඇතුළත් කිරීම්, වර්ෂ 2009 වන විටදී මිලියන 7.2 දක්වා අඩු විණි. එතෙක් ලාභ ලැබූ ආයතනයක් ලෙස පැවතුණත් නොබෝ කලකින් බංකොලොත් භාවයට ඇද වැටීමට පටන් ගත් අතර රජයෙන් ලැබෙන මුදල් සම්භාරයක් මගින් එය පවත්වාගෙන යාමට සිදු විය.
ටයිටස් තොටවත්ත සහ ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස් මේ යුගයේ කලාත්මක චිත්‍රපට නිර්මාණය කළ ප්‍රමුඛතම කලාකරුවන් විය. ප්‍රධාන ධාරාවේ ප්‍රේක්ෂකයන්ගේ සිත්ගත් තේමාවන් සමඟ තාක්ෂණික කුසලතාවන්ද එක්කළ හාර ලක්ෂේ, සිහසුන, සාගරිකා සහ මංගල වැනි චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂණය කළේ තොටවත්තයන් විසිනි. ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස් මෙම වකවානුවේදී ඉතා සාර්ථකව ඔහුගේ වැඩ කටයුතුවල නිරත වූ අතර, රජය විසින් පනවා ඇති සීමාවන් නොතකා වඩාත් වැදගත් සිනමා කෘති කිහිපයක්ම නිර්මාණය කළේය
වර්ෂ 1972 දී නිකුත් කරන ලද නිධානය චිත්‍රපටය ඔහුගේ විශිෂ්ටතම කෘතිය ලෙස සැලකේ. ඊට අමතරව වර්ෂ 1997 දී එවකට රජය විසින් පනවන ලද මණ්ඩලයක් විසින් ශ්‍රී ලාංකීය සිනමා වංශකතාව තුළ පළමු වසර 50 තුළ බිහිවූ හොඳම චිත්‍රපටය ලෙස සකස් කරන ලදී. ඔහුගේ අතිදක්ෂ අධ්‍යක්ෂණය මෙන්ම ගාමිණී ෆොන්සේකා සහ මාලිනී ෆොන්සේකාගේ අසහාය රංගනය ඊට හේතුවිණි. ඔහු විසින් Peries’ Venice International Film Festival හි Silver Lion of St. Mark සම්මානය දිනා ගැනීම සහ ලන්ඩන් චිත්‍රපට උළෙලේ දී ඩිප්ලෝමාවක්ද ලබා ගනිමින් වසරේ විශිෂ්ටතම චිත්‍රපට අතරින් එකක් ලෙස නිදානය තේරී පත් වීම ඔහු ජාත්‍යන්තර වශයෙන් කීර්තිමත් අද්‍යයක්ෂකවර්ස්‍යෙකු වීමට හේතුවිණි. ඔහුගේ පසුකාලීන කෘති වන දෑස නිසා සහ මඩොල් දූවද දේශීය විචාරකයන්ගේ සම්භාවනාවට පාත්‍ර විය.
ඒ වනවිට සුගතපාල සෙනරත් යාපාගේ හන්තානේ කතාව චිත්‍රපටයේ වැඩ කර අත්දැකීම් ලබා තිබූ ධර්මසේන පතිරාජයන් වර්ෂ 1974 දී ඔහුගේ කුළුඳුල් අධ්‍යක්ෂණය වන අහස් ගව්ව නිර්මාණය කරමින් කරළියට පැමිණේ. එය එකල දිය වී ගිය නාගරික තාරුණ්‍යයේ ආත්මය ග්‍රහණය කර ගැනීමට ඉවහල් වූ නිර්මාණයක් වූ අතර සිරිල් වික්‍රමගේ වැනි අතිදක්ෂ රංගන ශිල්පීන් හට කලාත්මක සිනමාවට අවතීර්ණ වීමේ දොරටු විවර කෙරිණි.
ඒ හැරුණු විට සූරයන්ගෙත් සූරයා චිත්‍රපටය විසින් ත්‍රාසජනක, ක්‍රියාදාම සහ සංගීතමය ක්ෂානරයේ චිත්‍රපටවල ප්‍රවණතාවක් බිහිකිරීමට සමත් වූ අතර එය ශ්‍රී ලාංකේය සිනමාවේ සන්ධිස්ථානයක් ලෙස සැළකිය හැක. මෙම වාණිජ චිත්‍රපට, දරිද්‍රතාවය, අන්ධ නීතිය, අසාධාරණය සහ ආදරය යන ගැටලු පිළිබඳ සාකච්ඡා කළද ඒවා විදේශීය චිත්‍රපටයන්ගේ පරිවර්තනයන්,බැවින් එම චිත්‍රපටවලට එරෙහිව ඇතැම් විචාරකයෝ ප්‍රහාර එල්ල කරන ලදි.
