දුටුගැමුණු රජතුමාගේ නාග බිසව
ඔන්න අද නමි මං ඔයාලාට අරන් ආවේ ජනප්‍රවාද කතාවක්…. එ දුටුගැමුණු රජතුමාගේ ජීවිතය බිලිගත් නාග කන්‍යාව මණිමේඛලා ගැන…. හරි අපුරු කතාවක්…. අද කාලේ නමි සමාජයට ආදර්ශවත් කතාවක්…
දන්නවා ඇතිනේ දුටුගැමුණු රජතුමාට කොයිතරමි නමි පරිවාර ස්ත්‍රීන් සිටියාද කියන්න .. පරිවාර ස්ත්‍රීන් 16000ක් සිටි බව ථුපවංශයේ සදහන් වෙනවා… හමිමො මාර ගොඩක් නේද?
එ වගේම ඔයාලට මතක ඇති රුවන්වැලි මහා සෑය පිළිබදව පෙර මා ලියු ලිපිය, එහි සටහන් කරන්නට නොහැකිවුවක් අද මුලින්ම කියන්නමි… ස්වර්ණමාලී මහා සෑයට නම ලැබුණු හැටි… එකත් අපුරු කතාවක්….
මහා සෑය හදන්න මහමෙවුනා උයනේ ඇති වසර සිය දහස් ගණනක් පැරණි තෙළඹු ගසක්‌ කපා ඉවත් කිරීමට රජතුමාට සිදුවුවා…. ඉතිං මෙි ගස කපා ඉවත් කිරීමට විරුද්ධව දෙපාර්ශ්වයකගේ දැඩි විරෝධයට මුහුණ දීමට රජතුමාට සිදු උනේ අනපෙක්ෂිත විදිහට.
එ ඇයි කියනවානමි මෙි ගස කපා ඉවත් කරන්නට විරුද්ධ උනේ, රන් තෙළඹුව වසර දහස් ගණනක් සිය වාස භාවන කර ගෙන සිටි ස්‌වර්ණමාලි නම් වූ වෘක්‍ෂ දේවතාවිය ගෙන් සහ වසර සිය ගණනක් මෙම වෘක්‍ෂයට වැඳුම් පිදුම් කළ ගාඬි ජනතාව ගෙන්…
රජතුමා ස්‌වර්ණමාලි වෘක්‍ෂ දේවතාවියට තෙළඹු වෘක්‍ෂයෙන් බැස වෙනත් විමානයකට වඩින ලෙසට ආරාධනය කළේ පොරොන්දු පිට පොරොන්දු දිලයි… වෘක්‍ෂ දේවතාවියගේ නමින් චෛත්‍යය නම් කරන්නත්, කිසිදු කුල භේදයකින් තොරව, ගාඩි ජනතාවට ද චෛත්‍යය වැඳීමට ඉඩ ප්‍රස්‌ථාව ලබා දෙන බවටත් රජතුමා පොරොන්දුවු නිසා විරෝධතාවන් නිමාකර ගැනීමට රජතුමා එදා සමත්වි තිබුණා… එයයි ස්වර්ණමාලී නාමය මහා සෑයට ලැබුණු හේතුව…
ඉතිං කවුද මෙි මණිමේඛලා … කවුද මෙි දුටුගැමුණු රජතුමාගේ රහස් බිරිය…. එ ජනප්‍රවාද කතාවට අද යමු අපි…..
දවසක් අනුරාධපුර රජ මාළිගාව පිහිටි ඇතුළු නුවර සතර වාහල්කඩ දොරටුවලින් අඬ බෙරකරුවන් සිව් දෙනකු, රැකවලුන් සමග අනුරාධපුර පසල් දනව් කරා පියමන් කළේ, රාජ නියෝගයක්‌ ඉටු කිරීමට.. එදා ගම් දනව් සිසාරා අඬබෙර ගසමින් ඔවුන් නිවේදනය කළේ, මහමෙවුනා උයනේ පිපෙන මල් කිසියම් අයෙක්‌ විසින් හොර රහසේ නෙළා ගෙන යන නිසා, එ හොරා අල්ලා දෙන කෙනෙකුට රජතුමා විසින් ඇතෙක්‌ බරට වස්‌තු දෙන බවට කල නිවෙිදනය….
එකාලේ රාජකීය මල් උයන හැඳින්වූයේ, මහමෙවුණා උයන නමින් කියලා ඔයාලා දන්නවානේ… වසරේ සෑම දිනකම මෙි උයනේ විවිධ මල් වර්ග දැක ගන්න පුළුවන්.. දැන් නමි ඉතිං එහෙම නෑ…….
උද්‍යානය රැක බලා ගැනීමට රැකවළුන් යොදා සිටියත්, මෑතක සිට කවුරුන් හෝ මල් සොරා ගෙන යන බවක් රජතුමාට සැලවි තිබුණා.. එත් ඉතිං මල් සොරා අල්ලා ගැනීමට දිවා රැ රැකවළුන් යෙදුවත් මල් සොරා අල්ලා ගැනීමට තබා දැක බලා ගැනීමටවත් නොහැකි උනා ඔවුන්ට … එ නිසයි අවසානයේ මෙලෙස අඬබෙර ගසා හෝ සොරා හෝ සොරුන් අල්ලා ගැනීමට මහජන සහාය පැතීමට රජතුමාට සිදු උනේ….
මෙහෙම අඬබෙර ගසා යද්දි එක් පසල් දනව්වක ආත්තම්මා කෙනෙක් (මහලු ස්‌ත්‍රියක්‌) අඬබෙරය නවතා, තමන්ට මල් හොරා අල්ලාදීමට හැකි බව ප්‍රකාශ කර තිබුණා… රාජ පුරුෂයන් ඇය රජතුමා හමුවට රැගෙන ආ පසු, ඇය රජතුමාට කියා සිටියා තමන්ගේ උපදෙස්‌ අනුව කටයුතු කරන්නේ නම්, මල් හොරා අල්ලා දිය හැකි බව…
ඉතිං මෙි ආත්තම්මාගේ උපදෙස්‌ අනුව සති පිරිත් දේශනාවක් සඳහා ජය ශ්‍රී මහා බෝධි මළුවේ පිරිත් මණ්‌ඩපයක්‌ ද ඉදි කළා… උත්සවශ්‍රීයෙන් සති පිරිත් දේශනය ආරම්භ කළ අතර විශාල පිරිසක් එය ශ්‍රවණය කිරීමට පැමිණ සිටියේ අත්තමිමා බලාපොරොත්තු උනා වගේමයි…..
ඉතිං මෙහෙම ආත්තම්මා පිරිත් ශ්‍රවණාගාරයේ පිටුපසටම වී ඉතාමත් විමසිල්ලෙන් යුතුව පිරිත් ශ්‍රවණය කරන විට නොසිතු ලෙස, මධ්‍යම රාත්‍රියට ආසන්න වෙත්ම රූමත් තරුණියක පැමිණ වටපිට බලා ආත්තම්මා අසලින්ම වාඩි ගත්තේ එතැන ඉඩ තිබුණු නිසා.. නිල් නුවන් දෙනෙතකින් සහ පුළුල් නළල් තලයකින් හෙබි, ඉතාමත් සුන්දර යෞවනියක වූ ඇය, පිරිත් දෙසුම ශ්‍රවණය කිරීමට පැමිණ තිබුණේ තනිවමයි…
එකලත් දැන් මෙන්ම යුවතියක රැයක නොව දිවා කාලයේද තනියම ගමන් බිමන් ගියේ නෑ., එසේ ගමන් ගියේ නම් ඒ වැඩිහිටියන් සමගයි.. මෙම රූමතිය ගැන ආත්තම්මාට කිසියම් සැකයක්‌ සහ කුතුහලයක්‌ ඇති වුණත්, ඇයට නොදැනෙන්නට විමසිල්ලෙනුයි සිටියේ..
මේ සුරූපිනිය පිරිත් දේශනයට සවන් දුන්නේ ඉමහත් ශ්‍රද්ධාවෙන් යුතුවයි… හිරු නැඟෙන්නට පෙර ඇය මණ්‌ඩපයෙන් පිටව යන සැටිත් අත්තමිමා බලාගෙනයි සිටියේ…. පසු දින සොයා බැලීමේ දී පෙනී ගියේ, පෙර දින රාත්‍රියේ කිසිවකුත් මල් සොරකම් කර නැති බවයි.
පසු දින ද ඇය පිරිත් ශ්‍රවණය කිරීමට සුපුරුදු වෙිලාවට පැමිණියා, නමුත් එදා තනිව නොවෙයි ඇය මෙන්ම රුවැති සම වයස්‌ ඇත්තියක සමග… පැමිණි දෙදෙනාම ආත්තම්මා වාඩිවී සිටි පැදුරේම වාඩි වූයේ ලෙන්ගතු සිනහවකින් මුව සරසා ගෙනමයි….
මේ විදියට තවත් දින කිහිපයක් ගතවෙද්ම මෙම සුරූපි නන්නාඳුනන්නිය සමග ආත්තම්මා මිතුරු වෙන්න උත්සාහ කලා…. තමන් අනුරපුරට තරමක්‌ ඈත ගම්මානයක වෙසෙන නිසා වේලාපහින් ඒමට නොහැකි බව අත්තමිමාට කියා සිටියා.. දින ගෙවමින් සති පිරිත් දේශනාවෙි අවසන් දිනට එළඹුණා. මේ සත් දින තුළ කිසිවකුත් උයනින් මල් නමි සොරා ගෙන ගොස් නැති බව අත්තමිමාට දැනගන්න ලැබි තිබුණා..
වෙනදා මෙන් සුපුරුදු වෙිලාවට පිටත්ව යැම සඳහා ඇයත් ඇයගේ මිතුරියත් නැගී සිටිනවාත් සමගම ආත්තම්මා ක්‍රියාත්මක උනා ඉක්මනින්…තරුණියගේ උතුරු සළුව තමන්ගේ අතට ගත්තා.. යුවතිය සළුව දෙන ලෙස ඉල්ලා සිටිමින් බැගෑපත්ව හැඬුවත් අත්තමිමා නෙවෙයි ඇයට සළුව දුන්නේ… මෙි සිදුවිම නිසා ඇය සමග පැමිණි අනෙක්‌ යුවතිය සැණෙකින් පැනලා ගියා…
එහෙත් ආත්තම්මා මේ කිසිවක් නොඇසුනු කනින් යුතුව උතුරු සළුව ගෙන ගොස් රජතුමා අතට පත්කර කියා සිටියෙ මෙතෙක් කල් මල් උයනේ මල් සොරකම් කළ මල් හොරා මැය බව ස්ථිරවම පවසාමයි… ඉන්පසුයි රජතුමා ඇය ගෙන් කරුණු විමසුවෙි..
ඇය මල් උයනේ මල් සොරකම් නොකළ බවත්, කඩා ගත් මල් ජයසිරිමාබෝ සමිඳුන්ට සහ ස්වර්ණමාලී මහා සෑ රදුන්ට පූජා කල බවත් ඇය පැවසූවා… රජතුමා දැඩිව ඇගෙන් ප්‍රශ්න කලා…. බොහෝ වෙිලාවක්‌ නිහඬව සිටි ඇය තමා කාගේ කවුරුදැයි රජතුමාට හෙළිදරව් කලේ බියෙන්….
ඇය කල්‍යාණ පුරවරයේ ජයසේන නම් වූ නා රජුගේ දියණිය වන නමින් මණිමේඛලා බව පැවසු පසු, රජතුමා ඇයට කියා සිටියේ නැවතත් නා ලොවට යාමට දිය නොහැකි බවයි…. තමන් ඇය විවාහකර ගන්නා බවත් රජතුමා පැවසූවා… ඇය කොතරම් බැගෑපත් වුවත් රජතුමා තමන්ගේ තීරණය නමි වෙනස් කලේ නෑ….
මණිමේඛලා කුමරියට සිදු වූ අකරතැබ්බය ඇයගේ යෙහෙළිය විසින් කාල්‍යණ පුරවර ජයසේන රජතුමාට දන්වා සිටියේ හඬා වැළපෙමින්… සිද්ධිය ඇසූ නා රජතුමා, ඉමහත් කෝපයට පත්වි නාග (සේවක) යෙකු කැඳවා කියා සිටියේ කෙසේ හෝ සිය දියණිය රැගෙන ගෙන එන ලෙසයි…
මේ වනවිට දුටුගැමුණු රජතුමා දිවා රෑ කාලය ගත කළේ රත්නමාලි සෑ මළුවේය. එතුමාගේ අභිප්‍රාය වූයේ හැකි පමණ ඉක්‌මණින් මෙම චෛත්‍ය රාජයාගේ වැඩ නිම කිරීමයි. බොහෝ අවස්‌ථාවල රාජ සභාව පැවැත්වූයේද සෑ මළුවේමයි…
එක්‌තරා දිනෙක මහ සෑ මළුවේදී නාගයකු රජතුමාට දෂ්ඨ කලේ කාටත් කිසිවත් සිතාගත නොහැකි වද්දි…. කපුරුනාථ නම් වූ රාජකීය විෂ වෛද්‍යවරයා, ක්‍ෂණයකින් කරන ලද ප්‍රතිකාර නිසා රජතුමා ඉක්මනින් සුවපත් උනා. මේ ආදි වශයෙන් වරින්වර සය වතාවක් රජතුමාට විවිධ ස්‌ථානවල සිට නාගයන් දෂ්ට කළත්, රාජ වෛද්‍ය කපුරුනාථ විසින් රජතුමාව සුවපත් කරා…
මෙතරම් අවස්‌ථා ගණනක් නාගයින් දෂ්ට කිරීමට හේතුව, නාග කුමරියක සිරකර ගෙන සිටීමේ හේතුවෙන් කරන ලද නාග ශාපයක්‌, බව රාජ වෛද්‍යවරයා ඇතුළු රටවැසියන්ගේ රජුට සැළකර සිටියත් රජු ගණන් ගත්තේ නෑ…. නාගයන් දෂ්ට කිරීමට පැමිණි සෑම අවස්‌ථාවකම එම නාග පෝතකයන් ඉතාමත් රහසිගතව මණිමේඛලා බිසව හමු වී යම් යම් උපදෙස්‌ ගත්තේ ඉක්මනින් රජු මරා දමන්නයි…
සය වැනි වරටද නාගයකු දෂ්ඨ කිරීමෙන් පසු, මණිමේඛලා (නාග) බිසව මුදා හරින ලෙස රාජ සභාවේ උපදේශකයන් ද රජතුමාට උපදෙස්‌ දුන්නත් එතුමා එය ඉවත දැම්මේ, මේ වනවිට මේ බිසව ගැබ් ගෙන සිටි නිසායි… සය වරක්‌ම නාගයන්ගේ දෂ්ට කිරීම්වලට ගොදුරු වුවත්, කපුරුනාථ රාජ වෛද්‍යවරයා නිසා දුටුගැමුණු රජතුමාගේ ජිවිතය බෙිරුණා… මේ නිසා රාජ වෛද්‍ය කපුරුනාථයන් සමගද නා රජතුමා සිටියේ දැඩි කෝපයෙන්…. මේ සෑම වරකම නාගයන් දෂ්ඨ කළේ මහ සෑ මළුවේදී හෝ ඒ ආසන්නයේමයි….
සත්වැනි වරටත් නාගයකු යෑවීමට නා රජු පියවර ගත් අතර, මෙවර ඒ සඳහා තෝරා ගත්තේ, වාසුල, නම් වූ, තම ඥාති පුත්‍රයෙකු වූ නාග මානවකයෙක්…… රජතුමාට දෂ්ට කිරීමට පෙර ඔහු සිය ඥාති නාග බිසව හමුවුවෙි සැළසුම් සකස් කරන්න.. නමුත් ඇය ඔහුට කීවේ, තමා මේ වනවිට ගැබ් ගෙන ඇති බවයි… පුතෙක් ඉපදුණහොත් අනාගතයේ මෙරට රජකම් කිරීමට රජතුමා එකග කරවා ගැනීමට හැකිවනු ඇතැයි තමන් විශ්වාස කරන බව ඇය කියා සිටියා… එ නිසා අනතුරක්‌ නොකරන ලෙසට ඉල්ලා සිටින බව පිය රජතුමන්ට දන්වන ලෙස මණිමේඛලා උපදෙස්‌ දී තිබුණා…
කල් යත්ම දුටුගැමුණු රජතුමාට දාව මණිමේඛලා නාග බිසව පිරිමි දරුවෙකු ප්‍රසූත කළා… කල් යල් බලා එක්‌තරා දිනයකදී ඇය සිය පුත්‍රයා අනාගතයේදී මෙරට රජු බවට ප්‍රකාශයට පත් කරන මෙන් රජතුමාගෙන් ඉල්ලා සිටියා.. එයට පිළිවඳන් දෙමින් රජතුමා නමි කියා සිටියේ, ඔහු තමාගේ පුත්‍රයා වුවත් රාජ වංශයෙන් පිට කෙනෙකුට මෙරට පවතින සම්ප්‍රදායට විරුද්ධව ක්‍රියා කළ නොහැකි බවයි. රජතුමාගේ ප්‍රකාශයෙන් නා බිසව පත් උවෙි කම්පනයකට… එමෙන්ම ඇය සිය පියාණන්ට සම්පූර්ණ විස්‌තරයම පණිවිඩකරුවෙකු මගින් දැන්වුවෙි කෙන්තියෙන්…
සිය දියණියගෙන් ලද පණිවිඩයෙන් දැඩි ලෙස කිපුණු නා රජතුමා පෙර සඳහන් කළ තම ඥාති පුත්‍ර වාසුල කැඳවා මෙවර දුටුගැමුණු රජතුමා කෙසේ හෝ මරා දමන ලෙසට උපදෙස්‌ දුන්නා… රජතුමාට දෂ්ට කිරීමට පෙර, රාජකීය විෂ වෛද්‍ය කපුරුනාථ මරා දමන ලෙසටත් ඔහු නියෝග කලා…
විෂ වෛද්‍ය කපුරුනාථයන් දිනක්‌ නිවසේ සිට රජ මැඳුරට යන අවස්‌ථාවක මහමග ඇති අම්බලමක මොහොතකට නතරවි ගිමන් නිවා ගත්තා. ඒ මොහොතේ එහි රූමත් කඩවසම් තරුණයෙකු ද ගිමන් නිවා ගැනීමට නතරව සිටියේ කපුරුනාථ එක්ක මිත්‍රකමක් ආරම්භ කරමින්…. ඔවුන් දෙදෙනා ආගිය තොරතුරු කතා කරන අතර වාරයේ, තරුණයා කීවේ, කැලණියේ සිට ස්‌වර්ණමාලි චෛත්‍ය වන්දනාමාන කිරීමට යන බවයි. තමා දැනට සර්ප විෂ වෙදකම ගැන ඉගෙන ගන්නා බවද තරුණයා පැවසූවා..
කපුරුනාථ වෛද්‍යවරයාගේ සිහියට ආවේ තරුණ වියට එළඹෙමින් සිටින සිය දියණිය… ඇය ද මේ වනවිට තමන්ගෙන් සර්ප විෂ වෙදකම හදාරන නිසාත්, තරුණයාගේ ගති පැවතුම් සහ හැසිරීම් රටාවෙන් පෙනෙන ඔහු ඉතාමත් හොඳ පුද්ගලයකු බව නිසාත්, තමන්ගේ බෑනා කරගන්න කපුරුනාථට සිතුනා…. එ නිසමායි කපුරුනාථ තමන් රාජකීය විෂ වෛද්‍යවරයා බව පැවසුවේ. තරුණයා ඔහුගේ දෙපා නැමද තමන්ට අභිනවයෙන් ගුරුවරයෙකු හමුවුන බව ප්‍රකාශ කලේ සතුටින්..
නොයෙක්‌ කතා මධ්‍යයේ වෙදැදුරූ තැන ප්‍රකාශ කළේ, රජතුමාට මේ වනවිට සය වතාවක් නාගයන් දෂ්ඨ කළත්, තමන් ඔහු බේරා ගත් බවත්, තමන් ජීවත්ව සිටින තුරු කිසිම නාගයකුට රජතුමා මරා දැමිය නොහැකි බව ප්‍රකාශ කළේ මහා උද්දාමයෙන්..
තරුණයා විෂ වෙදකම ඉගෙන ගන්නා අයෙකු නිසා, අමාවක දිනෙක එළඹෙන විෂ හෝරාවේ දී නයකු දෂ්ඨ කළහොත් අනිවාර්යෙන්ම මියයන බව තමන්ගේ නවක ගෝලයාට කියා දුන්නේ ගුරු මුෂ්ඨියකින් තොරවයි… තරුණයාට අවශ්‍ය සියලු තොරතුරු දැන් සම්පූර්ණයි. වෛද්‍යවරයාගේ සඳහන් කිරීමට අනුව අද අමාවක පෝය දිනයයි. තවත් ස්‌වල්ප මොහොතකින් අවශ්‍ය විෂ හෝරාව එළඹෙන නිසා ඉතුරුව ඇත්තේ ක්‍රියාවට නැංවීම පමණයි….
විෂ හෝරාව එළඹුන සැණෙකින් නාග වෙස්‌ ගත් තරුණයා ප්‍රථමයෙන්ම වෙදදුරාට දෂ්ඨ කලා.. තමන්ට වැරදුන බව වෙදදුරුට පසක්‌ උවත් ඔහු ප්‍රමාදයි… ඔහු අසල තිබුණු ඖෂධ පැළෑටියකට අත දිගු කර ගෙන මැරී වැටුනා..
නාගයා ඒ සමගම සෑ මළුවට ගොස් එහි වාහල් දොරටුවකට නැග, තවත් ස්‌වල්ප මොහොතකින් රජතුමා එම වාහල් දොරටුවෙන් පිටවෙද්දීම ඔහුගේ හිසටම දෂ්ඨ කලා.. රජතුමාට සිහි විසඥ විමත් සමග රාජ පුරුෂයන් විෂ වෛද්‍යවරයා සොයා ඔහුගේ නිවසට යන අතර මගදී දුටුවේ, මාවතක්‌ අයිනේ මැරී වැටී සිටින වෛද්‍යවරයාව. ඉන්පසුයි ඔවුන් නිවසට ගොස් වෙදැදුරුගේ දියණියට සිද්ධිය පැවසූවෙි..
ප්‍රතිකාර කිරීමට පැමිණෙන දියණිය දුටුවේ තම පියා එක්‌තරා දිසාවකට අත දිගුකර ගෙන මැරී සිටින ආකාරයයි. ඒ ගැන විපරම් කළ ඇයට දැක ගත හැකි වූයේ, විෂකුම්බා නම් ඖෂධ පැළෑටිය. එම පැළෑටිය උගුලා ගෙන රජ මාළිගාවට ගිය ඇයට දැක ගන්නට ලැබුණේ සිහි විසඥව සිටින රජතුමා… ඇය රජතුමාව තනකිරි මිශ්‍ර බෙහෙත් ඔරුවක බහා අවශ්‍ය උපදෙස්‌ ලබා දී ආපසු නිවසට ගියේ සිය පියාණන්ගේ අවසන් කටයුතු සිදු කිරීමටය.
රජතුමාට සිහිය ලැබුණත් ඔහු සිටියේ බරපතළ රෝග තත්ත්වයකින්. වෙදැදුරු දියණිය කියා සිටියේ තවත් සත් දිනකින් ස්ථිර වශයෙන්ම රජතුමා මිය යන බවයි. සියල්ල එසේ සිදු වෙත්දී, මණිමේඛලා නාග බිසව, සිය පුත්‍රයා ද සමගින් මාළිගාවෙන් රහසේම පලා ගොස් ඇති බව දැනගන්නට ලැබි තිබුණා..
රජතුමාගේ මලනුවන් වූ සද්ධාතිස්‌ස කුමාරයා මේ වනවිට සිටියේ දිගාමඩුල්ල ප්‍රදේශයේ ගොවිතැන් ඇතුළු සංවර්ධන කටයුතුවල නියෑලෙමින්ය. රජතුමාගේ උපදෙස්‌ පරිදි වහාම ඔහු අනුරාධපුරයට කැඳවා, තමන් මිය යන්නට පෙර මහසෑයේ වැඩ නිමකරන මෙන් සද්ධාතිස්‌ස කුමාරයාට උපදෙස්‌ දි ඇති බව සදහන්…
ලෝවාමහාපායත්, රත්නමාලි මහ සෑයත් අතර මැද ස්‌ථානයක තාවකාලික මණ්‌ඩපයක්‌ ඉදිකර රජතුමා එහි සැතපූවා.. රජතුමාට එක් පසකින් මහ සෑයත්, අනෙක්‌ පසින් ජයසිරිමාබෝ සමිඳුන් සහ ලෝවාමහපායත්, හිස කෙළින් කළ විට ඉදිරියෙන් මිරිස්‌වැටි දාගැබත් රජතුමාට පහසුවෙන් පෙණුනා… රජතුමාගේ සිත බොදු බැතියෙන් පිරීඉතිරි ගොසින්… භික්‍ෂූන් වහන්සේලා නිරන්තරයෙන්ම එම මණ්‌ඩපයේ රැඳී පිරිත් දේශනා කලේ තව තවත් රජතුමාගේ සිත සැණසෙද්දියි…
” මාගේ මේ ව්‍යායාමය හුදෙක්‌ රජ සැප පිණිස නොව, සම්බුද්ධ ශාසනයේ චිරස්‌ථිය පිණිසයි” යනුවෙන් ප්‍රකාශ කළ දුටුගැමුණු රජතුමා ක්‍රි.පූ 161 සිට 137 දක්වා වසර 24ක් රාජ්‍යත්වය හොබවා මැළුම් වයසේ දී අකාලයේම මිය ගියේ ස්ත්‍රීයක් නිසමද?….. එය තාමත් රහසක් නොවෙිද?
වංශ කතාවල දැක්වෙන්නේ හදිසියේම ඔත්පල වූ රජතුමා දින කිහිපයකින් මියගිය බවයි. නමුත් ඔත්පල වූ රෝගය කුමක්‌දැයි සඳහන් නොවේ. කෙසේ වුවද බොහෝ දෙනකුගේ මතය රජතුමාගේ අකල් මරණයේ හේතුව මහාවංශ කතුවර මහානාම හිමියන් සගවා ලියා ඇති බවයි…. එය අභිරහසක්..
එහෙත් ජනප්‍රවාද තොරතුරු බොහෝමයක දැක්වෙන්නේ ඉහත දැක්‌වූ කතා පුවතට අනුව, එතුමාට නාගයකු දෂ්ඨ කිරීම නිසා මියගිය බවය. ජනප්‍රවාද තොරතුරු, ජනප්‍රවාද සේ සලකා ඉවත නොදැමිය යුතු බවත්, ඒ ගැන ද සලකා බැලීම ඉතිහාසඥයන්ගේ වගකීමක්‌ බව, හිටපු පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස්‌ ආචාර්ය චාල්ස් ගොඩකුඹුර මහතා සඳහන් කළේ, “සීගිරි පවත” නම් නම් ග්‍රන්ථයකට පෙරවදනක්‌ සපයමින්… එතුමාගේ අදහසට අනුව අපි මෙම පුවත ද ඉවත නොදමා මේ ගැන තවදුරටත් කරුණු අධ්‍යයනය කිරීම කොයිතරමි නමි වැදගත් වන්නේදැයි ඉතිහාසය සොයා යන මට නමි නිතරම හිතෙනවා…… එ නිසාම කිසිදාක ජනප්‍රවාද කතා පුස්සක් සේ සලකා ඉවත දැමිය නොහැක….
නිසංසලා රණසිංහ
