නහර ගැටගැසීමේ තත්ත්වයෙන් ඔබත් පීඩා විඳිනවා ද?
ශරීරයේ රුධිරය ගමන් කරන නාලයන් අවරෝධ වී, ඉදිමීමෙන් ගැට වැනි ආකාරයට ඉලිප්පී දිස්වීම Vericose vein නොහොත් නහර ගැටගැසීම ලෙසට ප්‍රායෝගික ව්‍යවහාරයේ හඳුන්වනු ලැබේ.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාව තුල ‘ශිරා ග්‍රන්ථි’ හෝ ‘ශිරාජ ග්‍රන්ථි’ යන නමින් හඳුන්වන මෙම රෝගී තත්ත්වය බොහෝවිට තරුණ හා මැදිවියේ කාන්තාවන් බහුලව පීඩාවට පත්කරන රෝග අවස්ථාවකි.
රුධිරය හා රුධිර නාල සම්බන්ධිත, රක්ත ධාතුවේ කෝප වීම මෙම රෝග අවස්ථාවේදී ප්‍රමුඛව දක්නට ලැබේ.
දූෂිත රක්තය, පිත හා එක්ව වාතය හා කඵ දෝෂයද විකෘති කොට හෘදය ආශ්‍රිතව නිරන්තරයෙන් විඩාවට පත්වන රුධිර නාල හා දුර්වල ශිරා වල තැන්පත්ව අවරෝධතා ඇති කිරීමෙන් ‘ශිරා ග්‍රන්ථි’ තත්ත්වය ඇතිවන බව ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාව තුල සඳහන් වේ.
සිරුර තුල ව්‍යාන වාත දෝෂයේ විෂම ක්‍රියාකාරීත්වය හේතුවෙන් රුධිර සංසරණය අක්‍රමවත් වීමෙන්, ක්‍රමවත් රුධිර සංසරණය හෙවත් රුධිර නාල තුල නිසියාකාරව ලේ ගමන් කිරීම සිදු නොවීම මෙම රෝගයේදී සිදුවේ.
අධික බර එසවීම, පාද වලට ලබා දෙන අධික මහන්සිය, ශිරා ආශ්‍රිත පිටත පටකයන්හි පවතින දුර්වලතාවයන් නිසා රුධිර නාල ඉදිමී පිම්බෙන ස්වභාවයක් හටගනු ලබන අතර දීර්ඝ කාලීනව එකම හේතු කාරණා යෙදීම හේතුවෙන් ඉදිමුණ ශිරාවන් යථා තත්ත්වයට පත්වීමට නොහැකි වී ප්‍රත්‍යස්ථ බව ගිලිහීයාම මෙහිදී සිදුවේ.
ගෙදර දොර වෙහෙස මහන්සි වන ගෘහණියන්ට මෙන්ම මුරකරුවන්, සොල්දාදුවන්, පොලිස් නිලධාරීන්, ගුරුවරුන් ආදී නිතරම සිටගෙන සිටින ඉරියව්වෙන් රැකියා සිදුකරන පුද්ගලයන් මෙන්ම බොහෝ වේලාවක් එකම ඉරියව්වෙන් හිඳගෙන රැකියාවේ නියුතු පුද්ගලයන් අතරද බහුල රෝගී අවස්ථාවකි.
රුධිරය ඉතා සෙමෙන් ගලා යාමත්, බොහෝ වේලාවක් එකම ස්ථානයේ රැඳී තිබීමත් හේතුවෙන් ශිරා අභ්‍යන්තරයේ රුධිර කැටි නිර්මාණය වීම මෙහිදී සිදුවිය හැකිය.
එමෙන්ම රුධිර නාල තුල රුධිරය එක් රැස් වී පැවතීම හේතුවෙන් රුධිර නාල මත නිරන්තරයෙන් පීඩනයක් යොමුව තිබීම නිසා එම නාල සතු ප්‍රත්‍යස්ථ බව (elasticity of blood vessels) නැතිවී යාම සිදුවිය හැක.
හෘදයෙන් පොම්ප කරනු ලබන ඔක්සිජන් අඩංගු පිරිසිදු රුධිරය සිරුර පුරා ගලා ගොස් නැවත අපිරිසිදු රුධිරය හෘදය කරා පැමිණි පසු පෙනහලු හරහා ශ්වාස නාලය දිගේ ප්‍රාශ්වාශ වාතය ලෙස මුදාහරින ක්‍රියාවලියේදී පාද කරා ඔක්සිජනීකෘත රුධිර සංසරණය පහසු වුවද නැවත ශිරා ඔස්සේ පාදයේ සිට ඉහළට රුධිරය ගෙන ඒම ගුරුත්වයට එරෙහිව සිදුවන තරමක් අසීරු ක්‍රියාවකි. පාදවල සිට ඉහළ අතට රුධිරය තල්ලු කරමින් රැගෙන ඒමට පාදයේ මාංශපේශීන් මෙන්ම ශිරා තුල පිහිටා ඇති කපාටද උපකාරී වේ.
නමුත් ‘ශිරා ග්‍රන්ථි’ තත්ත්වයේදී රුධිර නාල තුල රුධිරය රැස් වී තිබීම හේතුවෙන් ශිරා වල පිහිටි කපාට මතද පීඩනයක් යෙදීම හේතුවෙන් කපාටයන්හි සාමාන්‍ය ක්‍රියාකාරීත්වය අඩපණ කරනු ලැබේ.
ශිරා තුල පිහිටි කපාට දුර්වල වීමත්, නිසි ලෙස නොවැසී යාම හා රුධිර නාල බිත්ති වල ප්‍රත්‍යස්ථ බව ගිලිහී යාමත් යන හේතූන් නිසා පාදවල සිට හෘදය තෙක් රුධිරය ගෙන යාමට බාධා ඇතිකරමින්, අපිරිසිදු රුධිරය හුවමාරු නොවී පාද ආශ්‍රිතව පැවතීම මෙනිසා සිදුවේ.
එලෙස දූෂිත රුධිරයේ එක් රැස් වීම නිසා පාදයේ වලළුකර ආසන්නයේ හටගනු ලබන තුවාල මෙම රෝගීන් අතර සුලබව දක්නට ලැබේ.
එමෙන්ම ශිරා ග්‍රන්ථි රෝගීන්ගේ පාදවල හටගැනෙන එවැනි තුවාල සුව කිරීම ඉතා අපහසු වේ.
පාදයේ හා කලවා ප්‍රදේශයේ බහුලව දක්නට ලැබුණද සිරුරේ ඕනෑම ස්ථානයක ශිරා ග්‍රන්ථි තත්ත්වයක් ඇතිවීමේ හැකියාවක් පවතී.
ගුද මාර්ගය ආශ්‍රිතව හටගනු ලබන අර්ශස් රෝගී තත්ත්වයද මෙබඳු නහර ගැටගැසීම් තත්ත්වයක් නිසා හටගනු ලබන රෝග අවස්ථාවකි.
ශිරා කපාට වල පිහිටීමට අදාල ජානමය හේතූන් නිසාත් පවුලේ සාමාජිකයන් අතර මෙම රෝග අවස්ථාව හටගැනීමේ වැඩි ඉඩකඩක් පවතින බව ද පිලිගැනේ. පවුල් ඉතිහාසයේ නහර ගැටගැසීමේ තත්ත්වයක් පවතීනම් මේ පිලිබඳව සැලකිලිමත් වීම සුදුසු ය.
ස්ත්‍රීන්ගේ ආර්තවාහරණයේදී සිදුවන හෝර්මෝන වෙනස්වීම් නිසා මැදිවියේ කාන්තාවන් අතර නහර ගැටගැසීමේ තත්ත්වයන් බහුලව දක්නට ලැබේ.
එමෙන්ම ගර්භණී කාලයේ ස්‍රාවය වන ඇතැම් හෝර්මෝන හේතුවෙන් මෙන්ම ගර්භයේ පීඩනය හේතුවෙන් හට ගැනෙන ශිරා ග්‍රන්ථි තත්ත්වය ගර්භණීභාවය අවසන් වීමත් සමග බොහෝවිට සුව වී යයි. නමුත් ඇතැම්විට එසේ සුවවීමක් සිදු නොවේ.
රෝග හේතු:-
– අති ස්ථුල බව ( ශරීර බර වැඩි බැවින් පාද වලට අමතර පීඩනයක් ඇති වේ.)
– අධික රුධිර පීඩනය
– දිගු වේලාවක් හිටගෙන හෝ ඉදගෙන සිටීම ( මේ නිසා හෘදය වෙත රුධිරය පොම්ප කිරීමේ බාධා ඇති වේ.)
– ගර්භණී තත්ත්වය (ගර්භණී සමයේ හෝර්මෝන වෙනස්වීම හා ගර්භය නිසා ඇති කරන පීඩනය නිසා)
– ව්‍යායාම අඩු බව
– වයස්ගත වීම (වයස්ගත වීම හේතුවෙන් ශිරා කපාට දුර්වල වීම)
යන හේතූන් බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාව තුල දක්වා ඇති අතර ආයුර්වේද මූලග්‍රන්ථයන්හි සඳහන් පරිදි,
ස්නිග්ධ බව වැඩි, ඇලෙන සුළු ආහාර නිතර ආහාරයට ගැනීම, මී කිරි, ගැඹුරු තෙලේ බදින ලද ආහාර, මස් වර්ග, ක්ෂණික ආහාර, ශීතකල ආහාර නිතර පරිභෝජනය,
කෘතිම පැණි බීම, මද්‍ය වර්ග නිතර භාවිතය,
අධික මහන්සිය,
බොහෝ දුර පයින් ගමන් කිරීම, බර එසවීම
වැනි ආහාර-විහරණ සිදු කිරීමෙන් ශිරා ග්‍රන්ථි රෝගය හටගන්නා බව දක්වා ඇත.
රෝග ලක්ෂණ :-
– පාද, කලවා ආශ්‍රිත තද කරන්නාක් බඳු වේදනාව (Aching pain)
– නහර ඉදිමී, සම මතුපිටට ඉලිප්පී මතුවීම,ගැටිති වැනි ස්ථාන දක්නට ලැබීම
– නහර ආශ්‍රිතව කැසීම් ඇතිවීම
– සමේ වර්ණය වෙනස් වී කලු/ නිල් පැහැයක් දිස්වීම
– පාද වල බර ගතිය (Heaviness)
– මස්පිඬු පෙරලීම
– පාද වල හිරිය (Numbness)
– තුවාල හට ගැනීම
– සිරුරේ මහන්සිය
– ශිරා ආශ්‍රිත සම රතු/ තද නිල්/ කළු/ දුර්වර්ණ පැහැ ගැනීම
ඇතැම්විට රුධිර නාල තුල පීඩනය අධිකවී පිපිරී යාමෙන් හදිසියේ ලේ වහනය සිදුවන අවස්ථාවන්ද දැකිය හැක. වරින්වර සිදුවන මෙවන් රුධිර වහනයන් හේතුවෙන් රක්තහීනතාව හා ශරීරයේ දුර්වල බව නිතර ඇතිවිය හැක.
රුධිර නාල තුල ලේ ගමනාගමනය අඩපණ වී රුධිරය එක් රැස් වී තිබීමෙන් රුධිර කැටිති ඇති වී ඒවා රුධිර නාල තුල සිරවීමෙන් නාල මත පීඩනයක් ඇති කිරීමත්, එම ලේ කැටිති කැඩී ගොස් මොළය/ හෘදය වැනි ඉන්ද්‍රියන් වෙත රුධිරය සපයන ප්‍රධාන නාල තුල සිරවීමෙන් බරපතල රෝගී අවස්ථාවන් ඇතිකිරීමේ අවධානම මෙම රෝගී තත්ත්වය සතු වේ.
මුල් අවස්ථාවේදී රෝග ලක්ෂණ ලෙස නහර ගැටගැසී ඉලිප්පීම දක්නට තිබුණද බොහෝ රෝගීන් මෙම අවස්ථාව නොසලකා හරිනු ලැබේ. නමුත් පසු කාලීනව හටගනු ලබන දෙපාවල අධික වේදනාව හේතුවෙන් ප්‍රතිකාර කරා යොමුවීම දක්නට ලැබේ.
එමෙන්ම රුධිරය හා පිත් දෝෂය අතර ඇති අන්‍යොන්‍ය සම්බන්ධතාව හේතුවෙන් බොහෝ විට පිත් දෝෂයේ කෝප වීම මත ශරීර දාහය, කැසීම නිරන්තරයෙන් හටගනු ලැබේ. මේ හේතුවෙන් සම මත කුඩා තුවාල පහසුවෙන් හටගනු ලබන අතර ගැටගැසුණු රුධිර නාලිකා ආශ්‍රිතවද තුවාල හටගැනීමෙන් සුව වීම පවා කල්ගත වේ.
ශිරා ග්‍රන්ථි රෝගීන්ට ඇතැම්විට අධි රුධිර පීඩනය, අර්ශස්, ආහාර මාර්ගයෙන් රුධිර වහනය වීම (esophageal varices), වෘෂණ කෝෂ ආශ්‍රිත ශිරා ග්‍රන්ථි තත්ත්ව (vericocele) යනාදී රෝග තත්ත්වයන් පැවතීමේ ඉඩකඩක් ද තිබිය හැක. එම නිසා රෝගී තත්ත්වය නිසි ලෙස හඳුනා ගැනීමත් ප්‍රතිකාර සඳහා යොමුවීමත් සිදු කල යුතුය.
රෝගය වලක්වා ගැනීම සඳහා :-
දිගු වේලාවක් හිටගෙන හෝ හිඳගෙන පාද එල්ලාගෙන සිටීමෙන් වැලකීම,
නිතර හිටගෙන සිටින රැකියා වලදී පැයකට වරක් හෝ දෙපා වලට විවේකයක් ලබාදීම,
ඉරියව් නිතර මාරු කිරීම,
රාත්‍රී නින්දට පෙර ඖෂධීය තෙලක් ආලේප කොට පාද ඇගිලිවල සිට උඩු අතට මෘදු සම්භාහනයක් සිදු කිරීම,
නිදා ගැනීමේදී කකුල් දෙක එසවෙන සේ පාද කොට්ටයක් මත තබා ගැනීමෙන් රුධිර සංසරණය පහසු කිරීම,
උසට සරිලන සිරුරේ බර පවත්වා ගැනීම,
නිසි ව්‍යායාම වල නිරත වීමෙන් ක්‍රමවත් රුධිර සංසරණය හා මාංශපේශීන්ගේ ශක්තිමත් බව වැඩි කිරීම,
සම්පීඩන මේස් හෝ ක්‍රේප් බැන්ඩේජ් භාවිතා කිරීම
තුවාල ඇත්නම් ඉක්මනින් ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීම,
පවුලේ සාමාජිකයන් හට මෙම රෝගී තත්ත්වය පවතීනම් විශේෂයෙන් සැලකිලිමත් වීම වැදගත් වේ.
බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාවට අනුව එන්නත් ලබාදීම, ලේසර් ප්‍රතිකාරය මෙන්ම ශල්‍ය කර්ම මගින් ප්‍රතිකාර සිදුකරන අතර ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර පද්ධතිය තුල සුවිශේෂී ප්‍රතිකාර විධි දක්වා ඇත.
වාතය ප්‍රධාන රෝගී තත්ත්වයක් නිසා ‘වේෂ්ඨන’ නොහොත් වෙලීම සුදුසු බව ආයුර්වේද චිකිත්සාව තුල දක්වා ඇත. (wrapping of cloth or crape bandage)
මුල් අවස්ථාවේදීම ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු වීම ප්‍රතිකාරයේදී පහසු වන අතර රෝග උපද්‍රව ඇතිවීම අවම කරගත හැකිය.
රක්තශෝධිත, පිත් හා වාත ශමන අභ්‍යන්තර ඖෂධ වර්ග මෙන්ම ගුගුල් අඩංගු ඖෂධ ප්‍රයෝගය ඉතාම සුදුසු බව ආයුර්වේද මූලග්‍රන්ථයන්හි දක්වා ඇත.
රසකිඳ, නෙල්ලි, රණවරා, බෙලිමල්, ඉරමුසු, ලුණුවරණ, පොල්පලා ආදී ඖෂධ තම්බා පානය කිරීම ඉතා සුදුසු වන අතර එමගින් දූෂිත රක්තය ශෝධනය කෙරේ.
බාහිර ප්‍රතිකාර ලෙසට සුවිශේෂී තෛල වර්ග අභ්‍යංග කිරීම, පත්තු/ආලේපන වර්ග යෙදීම, ඖෂධීය ජලයෙන් සේදීම, ඖෂධීය ජලයේ පාද ගිල්වා සිටීම, ඖෂධීය ජලය පාද වලට වත්කිරීම යනාදී ප්‍රතිකාර ක්‍රම මගින් රෝගයට ප්‍රතිකාර සිදුකෙරේ.
පංචකර්ම චිකිත්සාවේ අන්තර්ගත රක්තමෝක්ෂණ ප්‍රතිකාරය ශිරා ග්‍රන්ථි රෝග අවස්ථාව සඳහා ප්‍රත්‍යක්ෂ ප්‍රථිඵල ලබාදේ. ගැටගැසුණු ශිරා වලින් නහර විද ලේ හැරීම/ කූඩැල්ලන් මගින් දූෂිත රුධිරය ඉවත් කිරීම මෙහිදී සිදු කරන අතර වෛද්‍යවරයෙක්ගේ සෘජු අධීක්ෂණය යටතේ සිදුකල යුතු සුවිශේෂී ප්‍රතිකාරයකි.
ශිරා ග්‍රන්ථි රෝග අවස්ථාව ආයුර්වේද හා කටු චිකිත්සාව මගින් සාර්ථකව සුව කරගත හැකි රෝග අවස්ථාවකි.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය නාලිකා හංසිනී ජයතිලක
BAMS – Colombo (SL)
