Category: Ayurvedic
මුත්‍රාගල් සඳහා ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර
දියවැඩියාව සඳහා ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර මූලධර්ම
ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාව තුල රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර යෙදීමේදී රෝග සම්ප්‍රාප්ති ඛණ්ඩණය හා නිදාන පරිවර්ජනයට ප්‍රමුඛත්වයක් ලබා දේ.
සම්ප්‍රාප්ති ඛණ්ඩණය යනු, යම් රෝගයක් වා-පිත්-සෙම් නම් වූ ත්‍රිදෝෂය විෂම කරමින්, පූර්ව රෝග ලක්ෂණ, රෝග ලක්ෂණ ප්‍රකට කරමින් ශරීරයේ ඉන්ද්‍රිය පටක ඇසුරු කරමින් සිරුර පුරා පැතිරී යාම වැළැක්වීමයි. එනම් රෝගයේ ප්‍රාප්තවීම නොහොත් ඇතිවීම හා ව්‍යාප්‍ත වීම වළකාලීමට පිළියම් යෙදීමයි.
නිදාන පරිවර්ජනය යනු, යම්කිසි රෝගයක් ඇතිවීමට හේතු පාදක වන ආහාර විහරණ හේතූන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කරමින් ඒවායෙන් හැකිතාක් ඈත් වෙමින් රෝගය හට ගැනීම වළක්වා ගැනීමයි.
යම්කිසි රෝගයක් වැළදීමෙන් පසු ප්‍රතිකාර ලබාගැනීමට වඩා රෝග ඇතිවීම වළක්වා ගැනීම මගින් පුද්ගල නීරෝගී බව රැක ගැනීම ආයුර්වේදය තුළ ප්‍රමුඛත්වයක් ලබාදේ. ඒ සඳහා පුද්ගල සෞඛ්‍ය අධ්‍යාපනය අතිශය වැදගත් කොට සැළකේ.
දියවැඩියා රෝගීන් සම්බන්ධ ආයුර්වේද චිකිත්සාවේදී රුධිරගත සීනි මට්ටම අඩුකිරීම පමණක් පාදක කොටගෙන ප්‍රතිකාර සිදු නොකරන අතර, රෝගයට හේතු වූ විකෘති වූ දෝෂ තත්ත්වය ශමනය කිරීමත්, රෝගයේ ව්‍යාප්තිය ඛණ්ඩනය කිරීමත්, විෂ කොටස් සිරුරෙන් ඉවත් කොට හානි වූ පටක නැවත පිළිසකර කිරීමත්, රෝග උපද්‍රව සඳහා පිළියම් යෙදීමත් යන සියළු කාරණා කෙරෙහි විශේෂ අවධානය යොමු කොට ප්‍රතිකාරය සිදුකෙරේ.
රෝග-රෝගී ලක්ෂණයන්ට අනුව පුද්ගලානුබන්ධ චිකිත්සාවක් යටතේ පංච කර්ම චිකිත්සාව සිදු කරනු ලබන අතර රසායන චිකිත්සාව මගින් ශරීර බලය හා ශරීර ශක්තිය ආරක්ෂා කොට ප්‍රතිශක්තිය වර්ධනයද මධුමේහ චිකිත්සාවේ තවත් එක් සුවිශේෂී අංගයක් වේ.
එමෙන්ම, දියවැඩියා රෝගය වැළදීම වළක්වා ගැනීමට රෝග නිදානාදී කාරණා රෝගියාගෙන් ඉවත් කිරීම නොහොත් වර්ජනය හැකිතාක් සිදුකළ යුතුවන අතර පත්‍ය අපත්‍ය ආහාර හා විහරණ කෙරෙහි අවධානය නිසිලෙස යොමු කිරීම අනිවාර්යය වේ.
රෝගයක් වැළඳුණු පසු රෝගී බවින් මිදීමට මෙන්ම රෝගය උත්සන්න වීම වැළැක්වීමට හා නැවත රෝගය වැළඳීමට ඇති ඉඩකඩ අවම කිරීමට ආයුර්වේද වෛද්‍ය වරුන් පත්‍ය- අපත්‍ය ආහාර-විහරණ අනුගමනය අනිවාර්යයෙන්ම නිර්දේශ කරනු ලැබේ. එනම් රෝගී තත්ත්වයට හිතකර ආහාර හා යහපත් ඇවතුම්-පැවතුම් අනුගමනය කිරීම හා අහිතකර ආහාර හා අයහපත් පුරුදු වලින් ඈත්වීමෙන් නීරෝගී බව රැකගැනීම පිළිබඳ විශේෂ අවධානයක් යොමු කරයි.
දියවැඩියාව සඳහා පත්‍ය-අපත්‍ය ආහාර හා විහරණ
හිතකර ආහාර තෝරාගැනීමේදී ආයුර්වේද මූලධර්ම වල අඩංගු ෂඩ් රසයන් කෙරෙහි විශේෂ අවධානය යොමු කළ යුතුවේ. එනම් මධුර, අම්ල, ලවණ, කටු, තික්ත, කෂාය යන රස වර්ග 6න්, කටු, තික්ත, කෂාය රස බහුල ආහාර මධුමේහය සඳහා හිතකර ආහාර ලෙස සැළකේ.
යව(බාර්ලි), කොල්ලු, උඳු, මුංඇට, තල, පැරණි වූ ධාන්‍ය-කුරක්කන්, මෙනේරි හා ඒවායින් සෑදූ ආහාර, පැරණි සහල් වර්ග (හැටදා හාල්) -හීනැටි, මසුරං, මඩතවාළු, කුරුළුතුඩ, සුවදැල්, පැරණි මී පැණි, ත්‍රිඵලා ( අරළු, බුළු, නෙල්ලි ), තික්ත, කහට රස අධික පලා වර්ග හා එළවළු- අගුණ කොළ, පැෂන් කොළ, තෙබු කොළ, කුරිඤ්ඤං කොළ, කෝවක්කා කොළ, කොස් දළු, කතුරුමුරුංගා, මුකුණුවැන්න, ගොටුකොළ, කූර තම්පලා, සාරණ, මැල්ල කොළ, කංකුං, තැල් කොළ, එරබදු කොළ, තුඹ දළු, අඹරැල්ලා, කරවිල, තුඹ කරවිල, අට්ටික්කා ගෙඩි යන ආහාර නිසි වෛද්‍ය උපදෙස් යටතේ පෝෂ්‍ය ගුණය රැකෙන පරිදි දියවැඩියා රෝගීන් ආහාරයට එක් කර ගැනීම උචිතය.
පැඟිරි කුලයේ පලතුරු වර්ග (දෙහි, ඇඹුල් දොඩම්, නාරං, නස්නාරං, ජමනාරං), අනෝදා, වෙරළු, පේර, නෙල්ලි, කාමරංකා, නමිනං, මාදං, ජම්බු, කජු පුහුලන්, ගස්ලබු, දෙළුම්, උගුරැස්ස යන පලතුරු වර්ගද හිතකර වේ.
උළුහාල්, කරපිංචා, සුදුළූණු, රතුළූණු, කුරුඳුපොතු යන කුළුබඩු වර්ග මෙන්ම බෙලි මල් හා කොළ, රණවරා, කොතලහිඹුටු, රසකිඳ, වල්කොත්තමල්ලි, මාදං පොතු, අට්ටික්කා පොතු තම්බා ඖෂධීය පාන ලෙස භාවිතා කිරීමද සුදුසු වේ.
දියවැඩියා රෝගීන්ට නිතර කුසගිනි ඇතිවිය හැකි බැවින් හැකිතාක් පිෂ්ඨය අඩු ආහාර, ස්වල්ප ප්‍රමාණයක්, වේල් කිහිපයක් ලෙස ආහාරයට ගැනීම සිදු කළ හැක.
මෙහිදී ගන්නා ආහාරය පෝෂ්‍යදායී ආහාරයක් විය යුතු අතර කෙඳි බහුල ආහාර වන පලා වර්ග, දඹල, කොහිල, කෙසෙල්මුව වැනි තන්තුමය ආහාර වැඩි ප්‍රමාණයක් ආහාරයට ගැනීමෙන් අනවශ්‍ය ලෙස ආහාර නිතර නිතර ගැනීම පාලනය කරගත හැක.
නිවුඩු සහිත තැම්බූ රතු සහල් ඉතා යෝග්‍ය වන අතර ප්‍රෝටීන අඩංගු ආහාර ලබා ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
පිෂ්ඨය අධික අර්තාපල්, මඤ්ඤොක්කා වැනි අලවර්ග ආහාරයට නුසුදුසු වන අතර, නෙළුම් අල, කිරිඅල, රාජා අල, හුළංකීරිය අල, ඉන්නල ආහාර ලෙස ගැනීම සුදුසු වේ.
මෙම හිතකර ආහාරයන් ප්‍රමාණාත්මකව අනවශ්‍ය ලෙස නිතර නිතර එකදිගට ආහාරයට නොගෙන වෛද්‍ය උපදෙස් මත විවිධත්වයකින් යුතුව ආහාරයට එකතු කරගැනීමට රෝගීන් වගබලා ගත යුතුවේ.
දියවැඩියා රෝගීන් සඳහා අහිතකර ආහාර- මධුර රස එනම් පැණි රස, පිෂ්ඨය අධික ආහාර ගැනීම, කිරි ආහාර, මුදවපු කිරි, එළඟිතෙල්, තෙල් සහිත ආහාර ගැනීම මධුමේහ රෝගීන්ට නුසුදුසු ආහාර වේ.
දුම්පානය, මත්පැන් පානය, කෘතිම රසකාරක, වර්ණකාරක යෙදූ කෝලා වර්ග, පැණිබීම, බිස්කට්, කේක්, අයිස්ක්‍රීම්, පාන් පිටි වලින් නිපදවූ බේකරි නිෂ්පාදන හා ක්ෂණික ආහාර වර්ග දියවැඩියා රෝගීන් හට අහිතකර වේ.
ව්‍යායාම වල නිරතවීම, යෝග ව්‍යායාම වලට යොමුවීම, හොදින් ජලය පානය කිරීම, මානසික ආතතිය පාලනය සඳහා භාවනා කිරීම, මිහිරි සංගීතයන්ට සවන්දීම, විවේකය නිස්කලංක පරිසරයක ගතකිරීම, ස්වභාව සෞන්ධර්‍යය සුන්දරව විඳීම හා රාග, ද්වේශ, ශෝක, වෛරී සිතුවිලි වලින් ඈත්වීම මධුමේහ රෝගීන් හට හිතකර වූ හැසිරීම් වන අතර රාත්‍රී නිදිවැරීම, පමණ ඉක්මවා වෙහෙසීම, දහවල නිදීම හා නිතර කිපෙනසුළු, ආවේගකාරී සිතුවිලි වලින් යුක්තවීම නුසුදුසු විහරණ ලෙස හඳුන්වා දියහැක. අසීමිතව ආශාවන් පසුපස හඹා යෑමෙන් ඇතිවන මානසික ආතතිය රෝගය ඇතිවීමට මෙන්ම රෝගී තත්ත්වය උත්සන්න වීමටද හේතු විය හැක.
ඔබ දැනටමත් මධුමේහ රෝගියෙක්නම් වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීම අනිවාර්යයෙන්ම සිදුකල යුතු අතර ආහාර පරිභෝජනය පිළිබඳ සුදුසුකම්ලත් වෛද්‍යවරයෙක්ගේ උපදෙස් ලබා ගැනීම තුළින් ප්‍රතිකාරයේ උපරිම සාර්ථකත්වයක් කරා එළැඹීමේ හැකියාව පවතී.
මධුමේහ රෝගය යනු ශරීරයේ සංකූලතා රාශියක් ඇතිකළ හැකි, අසාධ්‍ය රෝගී අවස්ථාවක් ලෙසට වර්ධනය විය හැකි බැවින් දියවැඩියා රෝගීන් නිවැරදි ආහාර රටාවකට හුරුවී, යහපත් විහරණයන්ට පුරුදුව, නිවැරදි ඖෂධීය ප්‍රතිකාරයන්ට යොමුවී රෝගය පාලනය කරගැනීමට උත්සහ දැරිය යුතු වේ.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය නාලිකා හංසිනී ජයතිලක
BAMS (Colombo)
තරුණ කාන්තාවන් අතර බහුලව දක්නට ලැබෙන හන්දි රෝගය- “ආමවාත”
දියවැඩියාව සඳහා නිවැරදි වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර වලට ඉක්මනින්ම යොමුවී සංකූලතා අවම කරගනිමු
දියවැඩියාව සඳහා නිවැරදි වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර වලට ඉක්මනින්ම යොමුවී සංකූලතා අවම කරගනිමු
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය විසින් නිකුත් කරන ලද සංඛ්‍යාලේඛන වලට අනුව පුද්ගලයන් 10 දෙනෙකුගෙන් එක් අයෙකු දියවැඩියා රෝගයෙන් පීඩා විඳින බව පිළිගැනේ. එමෙන්ම දියවැඩියා රෝගය නිසා හටගන්නා අතුරු ආබාධ හා සංකූලතා හේතුවෙන් සිදුවන පුද්ගල මරණ ගණනද සංඛ්‍යාත්මකව දිනෙන් දින ඉහල අගයක් ගනී.
වර්තමානයේ දියවැඩියාව යනු වයස් හෝ ලිංග භේදයකින් තොරව හටගන්නා රෝගී තත්ත්වයකි. පාසැල් වියේ පසුවන දරුවන්ට පවා පහසුවෙන් වැළඳෙන රෝග අවස්ථාවක් ලෙස මෙය ප්‍රකට වේ.
වත්මන් සමාජය තුල අනුගමනය කරන සුඛෝපභෝගී ජීවන රටාව හා වැරදි ආහාර පාන රෝගය හටගැනීම කෙරෙහි ඍජුවම බලපායි. එමෙන්ම නිසි ව්‍යායාම නොලැබීම, මානසික ආතතිය, මත්ද්‍රව්‍ය හා දුම්වැටි භාවිතය හා ජානමය පසුබිම රෝගයට හේතු කාරක වේ.
බොහෝ දෙනා දියවැඩියාව මධුමේහය ලෙසට හැඳින්වුවද ආයුර්වේද මත අනුකූලව මධුමේහය යනු ප්‍රමේහ රෝග විස්සෙන් එක් රෝගයක් පමණි. එය වාතජ ප්‍රමේහ රෝග අතරින් එකකි.
වාතජ ප්‍රමේහ රෝග ප්‍රබේද 4ක් ලෙස ද, පිත්තජ ප්‍රමේහ රෝග ප්‍රබේද 6ක් හා කඵජ ප්‍රමේහ රෝග ප්‍රබේද 10ක් ලෙස ප්‍රමේහ රෝග වර්ග කල හැක. මෙම විසි වැදෑරුම් ප්‍රමේහයන් සඳහා නිසි ප්‍රතිකාර සිදු නොකරන කල්හි ද මධුමේහ තත්ත්වයට පත් විය හැකි බව ආයුර්වේදයේ පිලිගැනීමයි.
එනම් සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ දී දියවැඩියාව ලෙස හැඳින්වෙන තත්ත්වය කල්යාමෙන් (Chronic) මධුමේහ අවස්ථාව බවට වර්ධනය විය හැක.
වාතජ ප්‍රමේහ මධුමේහය අසාධ්‍ය හෙවත් සුව කිරීමට අපහසු රෝග තත්ත්වයකි. එනම්, ප්‍රතිකාර යෙදීමෙන් යම් සුවයක් ලබාගනු විනා සම්පූර්ණයෙන්ම සුව කිරීම අපහසු යැයි ආයුර්වේද මූල ග්‍රන්ථ වල සඳහන් රෝගී අවස්ථාවකි.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාවේ සඳහන් වන ආකාරයට අලුත් සහලේ බත්, පස්ගෝරස, ගව/එළු/කුකුළු හා ජලජ මාංශ, පැණි/හකුරු යෙදූ ආහාර (වර්තමානයේ නම් සීනි හා මාංශ අධිකව අඩංගු ක්ෂණික ආහාර පාන ආදිය) නිතර භාවිතා කිරීමත්, ව්‍යායාම වලින් තොර වීමත්, අධිකව නිදා ගැනීමත්, සැප අධික ලෙස දිවි ගෙවීමත් ප්‍රමේහයන්ට හේතු ගෙනෙන බව දක්වා ඇත.
බටහිර වෛද්‍ය මතයට අනුව රුධිරයේ ඇති ග්ලූකෝස් යාමනය සඳහා අග්න්‍යාශය විසින් ශ්‍රාවය කරන ඉන්සියුලින් හෝමෝනය වැදගත් වේ. මෙම පරිවෘත්තිය ක්‍රියාවලියෙහි හටගන්නා විකෘති තත්ත්වයක් හේතුවෙන් ඉන්සියුලින් මගින් රුධිරයේ ග්ලූකෝස් මට්ටම නියමිත පරාසයක රඳවා ගැනීමට අපොහොසත් වීමෙන් දියවැඩියාව ඇති වේ. ඒ අනුව දියවැඩියාව,
type 1 – ප්‍රමාණවත් තරම් ඉන්සියුලින් ශරීරය තුල නිපදවීමට නොහැකි වීමෙන්,
Type 2 – දේහ සෛල වල ඉන්සියුලින් වලට ප්‍රතිචාර දැක්වීම දුර්වල වීමෙන්,
Secondary – වෙනත් රෝගී තත්ත්වයක සංකූලතාවයක් හේතුවෙන්,
Gestational – ගර්භණී භාවය සමඟ රුධිරගත ග්ලූකෝස් මට්ටම ඉහල යාමෙන්
ලෙස ප්‍රධාන ආකාර 4කින් හටගත හැක.
රෝග ලක්ෂණ –
• දිනකට වැඩි වාර ගණනක් මුත්‍රා පිටවීම
• අධික පිපාසය හා තොලකට වේලීම
• එකවර සිරුරේ බර අඩු වී කෘශ වීම
• අධික තෙහෙට්ටුව හා අප්‍රාණික බව
• සුව නොවන තුවාල පැවතීම හා ආසාදන වලට පහසුවෙන් ගොදුරු වීම
• අසාමාන්‍ය ලෙස නිතර නිතර කුසගිනි දැනීම
• මුත්‍රා වල ගන්ධය ඇපල් ගන්ධයෙන් යුක්ත වීම
• මුත්‍රා කල පසු වැසිකිලියට තුල කුහුඹුවන්/මැස්සන් අධිකව ගැවසීම
• පෙනීමේ දුර්වලතා ඇතිවීම
• පාද හිරිවැටීම
• කෙණ්ඩ පෙරලීම නිතරම සිදුවීම
• චර්ම රෝග පහසුවෙන් වැළඳීම
• ලිංග ප්‍රදේශයන්හි කැසීම් පැවතීම හා ලිංගාශ්‍රිතව තුවාල ඇතිවීම
පුද්ගල ප්‍රතිශක්තිය දුර්වල කර ශරීරයේ සියලුම පද්ධතීන් කෙරෙහි බලපෑම් ඇති කරන දියවැඩියා රෝගී තත්ත්වය මිනිස් සිරුර නොයෙක් අයුරින් පීඩාවට පත් කරනු ඇත. තව ද, රුධිරගත අධික ග්ලූකෝස් පිළිකා සෛල කෙරෙහි ඇතිකරන බලපෑමෙන් ප්ලීහාව ආශ්‍රිත පිළිකා, මුත්‍රා මාර්ගගත පිළිකා, සමේ පිළිකා හා පියයුරු පිළිකා ඇති කිරීමට ඍජු හා වක්‍රාකාරයෙන් හේතු සපයන බවට නව්‍ය පර්‍යේෂණ මගින් හඳුනාගෙන ඇත. දියවැඩියා රෝගීන්ගේ සම තුනී වීම හේතුවෙන් පහසුවෙන් තුවාල වීම, සම වියළීම, තුවාල ඉක්මනින් සුව නොවීම, සම මත දිලීර/බැක්ටීරියා ආසාදන පහසුවෙන් ඇති වීම සිදු වේ. තව ද, සංවේදනය හානි වී හිරිය පැවතීම හේතුවෙන් යටි පතුල් නිතර තුවාල වී, තුවාලයන් ඔඩු දුවන තැනට පත් වන තුරු රෝගියාට හඳුනාගැනීමට නොහැකි වන අවස්ථා පවතී. අවසානයේ ඇඟිලි හෝ පාද ශරීරයෙන් ඉවත් කිරීමට පවා මෙනිසා සිදු විය හැක. පුරුෂයින්ගේ ශිෂ්ණය වෙත සැපයෙන රුධිර සැපයුම අවහිර වීමත්, ස්නායු ආවේගයන්හි ක්‍රියාකාරීත්වය නිසි පරිදි සිදු නොවීමත් හේතුවෙන් දියවැඩියාව ලිංගික අප්‍රාණිකත්වය ද හේතු විය හැක. දීර්ඝකාලීන දියවැඩියා රෝගීන්ගේ රුධිරගත ග්ලූකෝස් මට්ටම වැඩිවීම නිසා මුඛය අභ්‍යන්තරයේ අහිතකර බැක්ටිරියා වර්ධනය වීමත්, දත් දිරායාම ඉක්මන් වීමත් සිදුවේ. දියවැඩියා රෝගීන්ගේ රුධිරයේ ග්ලුකෝස් සෛල වලට උරා නොගැනීම නිසා රුධිරගත ග්ලූකෝස් මට්ටම සැම විටම අධික වේ. එමනිසා සෛල වලින් නිපදවන ශක්තිය හීන වේ. රෝගීන් කෘශ/දුර්වල තත්ත්වයට පත් වේ.
රුධිරගත ග්ලූකෝස් මට්ටම වැඩි වීමෙන් මොළයේ සෛල වල ක්‍රියාකාරීත්වයට බලපෑම් ඇති වීමෙන් ක්ෂණික ආඝාත (Stroke) හෝ හෘදය වෙත බලපෑම් ඇති වීමෙන් හෘදයාබාධ ඇතිවීම මෙම රෝගයේ අවදානම් අවස්ථාවන් වේ. කාලයක් පුරාවට දියවැඩියා රෝගී තත්ත්වයෙන් පීඩා විඳීම නිසා වකුගඩු වල ක්‍රියාකාරීත්වය දුර්වල වී අකර්මණ්‍ය වීම ද සිදුවිය හැක. තව ද ග්ලූකෝමා තත්ත්වය හේතුවෙන් පූර්ණ දෘෂ්ටි නාශනය නොහොත් ඇස් නොපෙනී යාම පවා සිදුවිය හැක. එබැවින් දියවැඩියාව Diabetic neuropathy (ස්නායු පද්ධතිය ආශ්‍රය කරගනිමින්), Diabetic nephropathy (වකුගඩු ආශ්‍රය කරගනිමින්) හා Diabetic retinopathy (ඇසේ දෘෂ්ටි විතානය ආශ්‍රය කරගනිමින්) යන ආකාර වලින් සංකූලතා ඇති කරනු ලැබේ.
දෙමාපියන්ගෙන් එක් අයෙක්ට අවුරුදු 50ට පෙර දියවැඩියාව වැලඳුනි නම් දරුවන්ට වැළඳීමේ හැකියාව 14%ක් වන අතර අවුරුදු 50ට පසු වැළඳුනි නම් දරුවන්ට වැළඳීමට ඇති හැකියාව 8%ක් පමණ වන බවත්, දෙමාපියන් දෙදෙනාටම දියවැඩියාව වැලඳී තිබේ නම් 50%ක ප්‍රවණතාවකින් ද දරුවන්ට රෝගය වැළඳෙන බව පර්‍යේෂණ මගින් පෙන්වා දී ඇත. එබැවින් පවුලේ රෝග ඉතිහාසයක් පවතින පුද්ගලයින් රෝගය පිලිබඳ සැලකිලිමත් වීම අනිවාර්යය වේ.
ජානගත හේතූන් මත හටගන්නා දියවැඩියා තත්ත්වය සුව කිරීම ඉතා අපහසු අවස්ථාවක් බැවින් නිතර මනස නිරවුල්ව තබා ගැනීම, රෝගයට හිතකර ආහාර පාන හා විහරණ වෙත නැඹුරුවීම, අහිතකර ආහාර පානයන්ගෙන් හා විහරණයන්ගෙන් ඈත් වීම, ව්‍යායාම සිදු කිරීම හා යෝග අභ්‍යාස වල නිරත වීම මගින් වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර වල සාර්ථක ප්‍රතිපල උදෙසා ඉවහල් වේ.
මුල් අවස්ථාවේදී ම දියවැඩියාව හඳුනා ගැනීමෙන් සංකූලතාවයන් අවම කර ගැනීමට හැකියාව ලැබෙන අතර සුදුසුකම් ලත් වෛද්‍යවරයකු වෙත ඉක්මනින් යොමු වී නිවැරදි ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීම අතිශය වැදගත් වේ. (දියවැඩියාව සඳහා ප්‍රත්‍යක්ෂ ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර පිලිබඳව ඉදිරි ලිපියකින් සාකච්ඡා කිරීමට බලාපොරොත්තු වේ.)
– ආයුර්වේද වෛද්‍ය නාලිකා හංසිනී ජයතිලක
BAMS Colombo
ශ්වසන පද්ධතිය ආශ්‍රිතව දීර්ඝ කාලීන පීඩා ඇති කරන ඇදුම රෝගය
ශ්වසන පද්ධතිය ආශ්‍රිතව හටගන්නා “ශ්වාස” රෝගය නොහොත්, සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ හැඳින්වෙන පරිදි “ඇදුම” රෝගය වත්මන් සමාජය තුල ඉතා සුලබව වැලඳෙන බෝ නොවන රෝගී තත්ත්වකි. නාසයෙන් ආශ්වාස කල වාතය පෙනහලු කරා රැගෙන යන ශ්වාසනාලය හා අනෙකුත් ශ්වාස නාලිකා ආශ්‍රිතව හටගන්නා මෙම රෝගී තත්ත්වය ආසාත්මිකතාවයන් ප්‍රමුඛ කොට ගෙන වැළඳීමේ ප්‍රවණතාවක් ද පවතී. ශ්වාසනාලය හා ශ්වාසනාලිකා වල අධි සංවේදීතාව හේතු කොට ගෙන හෝ ශරීර අභ්‍යන්තර හා බාහිර හේතූන් කරණ කොට ගෙන ශ්වසන පද්ධතිය ආශ්‍රිතව යම් ආසාත්මිකතාවයන් පහසුවෙන් හටගත හැක. එමනිසා හුස්ම ගැනීම හා පිටකිරීම එනම්, ආශ්වාස හා ප්‍රශ්වාසයට බාධා ඇතිවීම මෙම රෝගයේ ප්‍රධානතම ලක්ෂණයයි. ආයුර්වේද වෛද්‍යානුකූලව මෙම රෝගය ශරීරයේ “කඵ” දෝෂය හේතුවෙන් වාතයේ ක්‍රියාව හානි වීමෙන් හට ගනී.
ශ්වසන නාලයන්හි තාවකාලික හෝ ස්ථිර හැකිලීම් නිසා අභ්‍යන්තර විවරයේ පටු වීම්, අධිකව ස්‍රාවයන් ගැලීම, ආසාත්මිකතා හේතුවෙන් ඉදිමීම හා ආසාදනය වීම් නිතර නිතර සිදුවීම නිසා මෙම රෝගී තත්ත්වය කල් පවත්නා රෝගී තත්ත්වයක් ලෙස වර්ධනය විය හැක. ශරීරයේ බාහිරව ඇතිවන ආසාත්මිකතාවයකදී එනම්, Allergy අවස්ථාවකදී ඉදිමීම්, රතු වීම්, කැසීම් වැනි අපහසුතා ඇතිවන්නා සේම මෙම රෝගී අවස්ථාවේදී ශ්වසන පද්ධතිය ආශ්‍රිතව ඉදිමීම්, ස්‍රාව ගැලීම් දක්නට ලැබේ. මෙය සිදුවන්නේ ශරීරයට ඇතුලු වූ ආසාත්මික ද්‍රව්‍ය ඉවත් කිරීමේ යාන්ත්‍රණයක් ලෙසටය.
දුම්, දූවිලි, සුවඳ විලවුන්, සුරතල් සතුන්ගේ ලොම් හා මලද්‍රව්‍ය, මල් වල පරාග, වී කාටු, මකුළු දැල්, ලී කුඩු, සිමෙන්ති කුඩු, ඇස්බැස්ටස් කුඩු, උදෑසන පින්න ආදී නොයෙකුත් හේතූන් ආසාත්මිකතාවයන් ඇති කිරීම නිසා ශ්වසන නාල ඔස්සේ වාතයේ සාමාන්‍ය ගමන් මග අවරෝධ වීම සිදුවේ. මෙවිට ශ්වසන නාල ආශ්‍රිත මාංශපේශීන්ගේ තද බව (tightness) ඇති වීම, ශ්වාසනාල අභ්‍යන්තර ආස්තරය (inside lining) රතු වී ඉදිමීමට ලක්වීම හා නාල අභ්‍යන්තරයේ ශ්ලේෂ්මල (sputum) වැඩි වශයෙන් එකතු වීම සිදු වේ. මෙහි දී ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස ක්‍රියාවලියේ සාමාන්‍ය ක්‍රියාකාරීත්වයට බාධා පැමිණීම නිසා,
• හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාවයන් ඇතිවීම
• පපු ප්‍රදේශයේ තද බව නොහොත් හිරවීම
• කෙටි හුස්ම වැඩි වාර ගණනක් ගැනීම
• හුස්ම ගන්නා විට පපුවේ රාං රූං ශබ්දයක් ඇසීම
• කැස්ස පැවතීම
• එකදිගට කතා කිරීම අපහසු වීම
• නිදන ඉරියව්වේ දී හුස්ම ගැනීමෙ අපහසුතාවය වැඩිවීම නිසා රාත්‍රියට නින්ද නොයාම
වැනි රෝගී ලක්ෂණ ප්‍රකට වේ.
වයස් භේදයකින් තොරව දරුවන්ගේ මෙන්ම වැඩිහිටියන්ගේ ද රෝග ලක්ෂණ මතුවීමට බලපාන සාධක කොතෙකුත් පවතින අතර එය පුද්ගලානුබන්ධ වේ. බොහෝවිට නිශ්චිතව හඳුනාගැනීමට පවා අපහසුය. ඇතැම්විට ස්වාමි පුරුශයා භාවිතා කරන සුවඳ විලවුන් වර්ගය හේතුවෙන් බිරිඳ රෝගී වන අවස්ථා ද, කුඩා දරුවා රාත්‍රියට තුරුළු කර ගන්නා සුරතල් ටෙඩී බෙයාර් නිසා රාත්‍රියේදී ඇදුම රෝගය උත්සන්න වන දරුවන් ද, මෙට්ට වල බුමුතුරුණු වල ජීවත් වන කීඩෑවන් වැනි සතුන්ගේ අපද්‍රව්‍ය හේතුවෙන් රෝගී වන වැඩිහිටියන් ද, ගොයම් කපන කාලයට ඇදුම රෝගය උත්සන්න වන ගොවි මහතුන් ද හඳුනා ගත හැක. ඇතැම් රෝගීන් සඳහා ඉහත හේතු කිහිපයක් බලපානු ඇත. ඇතැමෙක් ට එක් හේතුවක් පමණක් ද රෝගය ඇතිවීමට හෝ උත්සන්න වීමට ප්‍රමාණවත් විය හැක.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාව තුල ශ්වාස රෝගය ප්‍රභේද පහකින් දක්වා ඇති අතර, සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ ඇදුම ලෙසට හඳුන්වන රෝගී තත්ත්වය “තමක ශ්වාස” රෝගී තත්ත්වයයි. එය බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාත්මකව “Bronchial asthma” ලෙසට හදුන්වයි. වර්තමාන පරිසරය තුල අධික ලෙස වාතය දූෂණය වීම ශ්වාස රෝගය ඇතුලු අනෙකුත් පෙනහළුගත රෝග ඇතිවීම කෙරෙහි සෘජුව බලපා ඇති බව විද්‍යාත්මක පර්‍යේෂණ මගින් අනාවරණය කර ඇත. එනම්, දූෂිත වාතයේ ඇති අහිතකර රසායනික සංඝටක ආසාත්මිකතාවයන්ට හා අධිසංවේදීතාවයන්ට හේතු වීමෙන් නිදන්ගත ශ්වාස නාලිකා ප්‍රදාහ රෝගය (Chronic bronchitis), ඇදුම (Asthma) හා නිදන්ගත පෙනහළු ධමනි ප්‍රදාහ (Chronic obstructive pulmonary disease – COPD) වැනි රෝග වර්තමාන සමාජය තුල බහුලව වැලඳෙන බව වෛද්‍ය පර්‍යේෂණ මගින් පෙන්වා දී ඇත. එබැවින් ශ්වාස රෝගීන් පෙන්නුම් කරන රෝග ලක්ෂණ ඉතා සුළු රෝග ලක්ෂණ වල සිට ජීවිත අවදානමක් ඇතිකරන බරපතල රෝග ලක්ෂණ දක්වා පරාසයක පෙන්නුම් කෙරේ.
දීර්ඝ කාලීනව ඇදුම රෝගයෙන් පීඩා විඳින රෝගියෙකු සතු රෝග ලක්ෂණ –
• අධික හතිය
• ප්‍රශ්වාසය දීර්ඝ වීම
• හෘත් ස්ඵන්දනය වේගවත් වීම
• උරස් කුහරය සාමාන්‍ය පරිදි පිම්බී නොතිබීම
ශ්වසනය සඳහා උපකාර වන අතිරේක පේශීන් එනම් බෙල්ල ආශ්‍රිත පර්ශු, ගෙල ආශ්‍රිත හා පපු ප්‍රදේශයේ අස්ථි අතර මාංශ පේශීන් ගිලී යාම
• ඔක්සිජන් හුවමාරුව නිසියාකාරව සිදු නොවීම නිසා රුධිරයේ ඔක්සිජන් හිඟ වීමෙන් රෝගියා නිල්පැහැ ගැන්වීම. – මේ අවස්ථාවේදී රෝගය මාරාන්තික තත්ත්වයට වුව ද ලඟා විය හැක.
රෝගය උත්සන්න විය හැකි අවස්ථා –
• ශීත ගුණ ආහාර නිතර ගැනීම
• උෂ්ණ ගුණ අධික ආහාර වන බලමාළු, ඉස්සන්, කකුළුවන්, කෙලවල්ලන් ආදී ආහාර නිතර ගැනීම (එම ආහාර වල ඇති හිස්ටැමීන් රසායනික සංඝටකය මගින් පහසුවෙන් ආසාත්මිකතාවයන් ඇතිකරනු ලැබේ)
• අලුයම හෝ රාත්‍රියේ ජල ස්නානය කිරීම
• නිතර වැලඳෙන ප්‍රතිශ්‍යාව, පීනස සඳහා නිසි වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර නොගැනීම
• බියර්, සිසිල් බීම, කිරි වර්ග නිතර පානය කිරීම
• දුම් පානය කිරීම
• දුම්, දූවිලි, මකුළු දැල්, සුරතල් සතුන් හා සෙල්ලම් සතුන්ගේ ලොම් ශ්වසන පද්ධතියට ඇතුළු වීම
• ඇතැම් ඖෂධ වර්ග භාවිතය
මීට අමතරව ව්‍යායාම කිරීම, මානසික හේතූන්, බියවීම්, තැතිගැනීම් හා දේශගුණික වෙනස්වීම් ද ඇදුම රෝගය වර්ධනය වීමට හේතු විය හැක.
වලක්වා ගැනීම සඳහා –
~ දහවල් කාලයේ ස්නානය කිරීම
~ අධික ශීත ගුණැති ආහාර වන කිරිබත්, මුංඇට, තැඹිලි, නිවිති, සව් නිතර ආහාරයට නොගැනීම
~ අධික උෂ්ණ ගුණැති ආහාර අවම කිරීම
~ ඇඳ ඇතිරිලි, මදුරු දැල් නිතර පිරිසිදු කිරීම
~ මුව ආවරණ භාවිතා කිරීම
~ මකුළු දැල් කැඩීමේදී, පොත් රාක්ක හෝ පරණ ඇඳුම් අස් කිරීම, මිදුල ඇමදීම ආදී කටයුතු වලදී අනිවාර්යයෙන් මුව ආවරණ පැලඳීම
~ කුඩා දරුවන් හට ඇඳ මත සුරතල්/සෙල්ලම් සතුන් තබාගැනීමට ඉඩ නොදීම
ශ්වාස රෝගය සඳහා ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර ලෙසට..
– ඖෂධීය තෙල් ගැල්වීම
– ස්වේද ප්‍රතිකාර කිරීම
– වාත අනුලෝමනය සලකා බලා ස්නිග්ධ ලවණ යෙදීම
– ශක්තිමත් ශරීර ඇති අයට ඌර්ධව හා අධඃ ශෝධන කර්ම සිදු කිරීම
– දුර්වල ශරීර ඇති අයට ශමන ප්‍රතිකාර කිරිම
සිදුකල හැක.
තමක ශ්වාස නොහොත් ඇදුම රෝගී අවස්ථාව සඳහා සාර්ථක ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර පවතින බැවින් සුදුසුකම් ලත් වෛද්‍යවරයකු වෙත ගොස් ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීමෙන් රෝගය පහසුවෙන් සුවකර ගැනීමේ හැකියාව පවතී.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය නාලිකා හංසිනී ජයතිලක
BAMS (Colombo)
හිසරදය ඔබට තවමත් හිසරදයක්ද
වර්තමානයේ බොහෝ පුද්ගලයන් ඉරුවාරදය නොහොත් ‘මිග්‍රේන්’ (Migraine) රෝගී තත්ත්වයෙන් පීඩා විඳිනු සුලබව දක්නට ලැබේ. ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාවේ ශීර්ෂ රෝග කාණ්ඩය යටතේ “සූර්‍යාවර්ත” යන නමින් හැඳින්වෙන රෝගී තත්ත්වය හා සමානකම් පෙන්වන, ඉර උදාවත් සමඟ හිසරදය ඇතිවී ඉර මුදුන් වීමේදී එනම් දහවල් කාලයේ රෝගය උත්සන්න වී, සවස් කාලයේදී තරමක් දුරට සමනය වීම ප්‍රධාන රෝග ලක්ෂණය ලෙස හඳුනා ගත හැක.
ඇතැම් රෝගීන් හිසේ අර්ධයක පමණක් ඇතිවන අධික වේදනාවක් පිළිබඳ පැමිණිලි කරන අවස්ථා ද පවතී. ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාවේ සඳහන් හිසෙහි අර්ධයක අධික වේදනාවක් හට ගැනෙන “අර්ධාවබේධ” නම් රෝගී අවස්ථාව සමඟ ද මිග්‍රේන් රෝගී තත්ත්වයෙහි සමානත්වයක් ඇති බවද එක් පිළිගැනීමකි.
බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාත්මක පැහැදිලි කිරීම් වලට අනුව බොහෝ විට හිසේ එක් පසෙක තදබල වේදනාව, ඔක්කාරය, වමනය, ඉර එළිය හෝ ආලෝකයට නිරාවරණය වීමේ අපහසුව, ආලෝකය හා ශබ්දය නිසා රෝගී තත්ත්වය උත්සන්න වීම යන රෝග ලක්ෂණ දක්වා ඇත.
ආයුර්වේද මූලධර්ම වලට අනුව සූර්‍යාවර්ත රෝගය ඇතිවීමේ හේතූන් ලෙස මල-මූත්‍ර යනාදී ශරීරයේ ස්වභාවිකව පිටකල යුතු වේග බොහෝ වේලාවක් දරා සිටීම, අජීර්ණ නිසා ශරීරයේ ඇතිවන විෂ තත්ත්ව, දූෂිත ආහාර පරිභෝජනය, අධික හිරු එළියට හෝ උණුසුමට නිරාවරණය වීම, අධික දැවිලි සහිත-තෙල් සහිත-ලුණු සහිත ආහාර අධිකව පරිභෝජනය, ඊර්ෂ්‍යාව, කෝපය, වෛරය, ලෝභය යන මානසික හේතූන් හා මානසික ආතතියෙන් පෙලීම සඳහන් වේ.
තව ද, වර්තමාන ජන සමාජයේ ඇතැම් අපත්‍ය හැසිරීම් රටා නිසාද මිග්‍රේන් රෝගී තත්ත්වය පහසුවෙන් වැලඳීමට හේතු යෙදේ. එනම්, මත්ද්‍රව්‍ය හා දුම්පානය, කෝපි-කැෆේන් අන්තර්ගත පාන නිතර පානය කිරීම, හෝමෝන අසමතුලිතතා, නින්දේ මඳ බව හෝ අධිකව නිදාගැනීම, අධික ඝෝෂාකාරී ශබ්ද වලට සවන්දීම, රූපවාහිනී, smart දුරකතන, ලැප්ටොප් පරිගණක තිර ඉදිරියේ බොහෝ වේලා ගත කිරීම, දීප්තිමත් ආලෝකය හෝ තද සුගන්ධ ද්‍රව්‍ය ආදියට නිරාවරණය වීම, කුසගින්නේ හිඳීම හා ආහාර වේල් මඟහැරීම, මානසික ආතතිය, පහසුවෙන් නොදිරවන සකස් කල ක්ෂණික ආහාර පාන නිතර පරිභෝජනය මිග්‍රේන් තත්ත්වය වර්ධනය කිරීමට හේතු සලසා දෙනු ලැබේ.
පූර්ව රෝග ලක්ෂණ ලෙසට බලන බලන තැන්හි අඳුරු ලප ඇති ලෙසට පෙනීම හෝ තරු-ඉරි වැනි යමක් පෙනීම, පෙනීමේ විෂමතා ඇතිවීම, බොඳවී පෙනීම, ඔක්කාරය හෝ වමනය, ශරීරයේ පණ නැති ස්වභාවය, සිහිමඳ බව, අසාමාන්‍ය ලෙස දහඩිය දැමීම, ශරීරයේ ඇතැම් තැන් හිරිවැටීම දැක්විය හැක.
ඉරුවාරදය නොහොත් මිග්‍රේන් රෝගී තත්ත්වය නිසා ඇතිවන හිසරදයෙහි ඇස් වටා වේදනාවක් හටගැනීම, හිරු එළියට නිරාවරණය වීමෙන් හිසරදය උත්සන්න වීම, හිස තුල දෙදරීමක් ඇති අයුරින් (නලියන හෝ ගැහෙන ලෙසට) වේදනාව දැනීම (Throbbing Pain/Pulsating Pain), ඇතැම්විට කුමන හේතුවකින් හෝ සමනය නොවන පැය ගණන්/දින ගණන් පුරාවට නොකඩවා පවතින හිසරදය, හිසෙහි එක් පසෙක හෝ දෙපසට හෝ මාරුවෙන් මාරුවට ඇතිවන වේදනාව, ඇතැම් විට ගෙල හා උරහිස දක්වා පැතිරයන වේදනාව, ගමනකින් පසුව/මානසික පීඩනයකින් පසුව හේතුවක් ඇතිව හෝ නොමැතිව ඇතිවන දැඩි හිසරදය පැවතිය හැකිය. ඇතැම් විට රෝගීන් වේදනාව ඇසේ හෝ හිසේ පිටුපසින් හෝ ගෙල දෙසින් එන්නාක් සේ දැනෙන බවට පැමිණිලි කරනු ඇත. හිසේ කැක්කුම පහව ගිය පසුද අධික නිදිමත ගතියක් ඇති වීම මෙම රෝගයේ තවත් ලක්ෂණයකි.
ඉහත සඳහන් රෝගී ලක්ෂණ රෝගියාගේ ශරීර ස්වභාවය, ප්‍රකෘතිය, ඇවතුම් පැවතුම් අනුව වෙනස් විය හැක.
රෝගී තත්ත්වය නිශ්චිතව සැකහැර දැනගැනීමට EEG/CT හා MRI scan පරීක්ෂණ වර්තමානයේ සිදුකරනු ලැබේ. නිතර ඇතිවන හිසරදයකින් පීඩා විඳින රෝගියෙකු විසින්,
• හිසෙහි වේදනාව හටගත් වේලාව හා දිනය
• වේදනාවේ ස්වභාවය
• පෙරදින නිදිවැරුවාද නැද්ද යන වග
• වේදනාව ඇතිවීමට පෙර ගන්නා ලද ආහාර
• අනෙකුත් රෝග ලක්ෂණ
සටහන් කර ගැනීමෙන් කාලයක් යත්ම රෝගය ඇතිවීමේ රටාව හඳුනා ගත හැකිවන අතර, ප්‍රධාන හේතු සාධක හඳුනාගැනීමේ පහසුව ද සැලසෙනු ඇත.
මෙම රෝගී තත්ත්වය සඳහා ආයුර්වේද පිළියම් ලෙසට,
• ශිරෝධාරා හෙවත් හිසට ඖෂධීය තෙල් හෝ ද්‍රව වත්කිරීම
• ශිරෝලේප හෙවත් පිත සමනය කරන ලේප වර්ග හිස ගැල්වීම
• නස්‍ය, ඖෂධීය ගුණයෙන් යුත් ද්‍රව වර්ග වලින් කවල/ගණ්ඩූෂ (ද්‍රව වර්ග මුව තුල රඳවාගෙන සිටීම)
• වේදුපෑම
• ‘මූර්ධනීය තෛල විධි’ යන කේරලීය පංචකර්ම ප්‍රතිකාර භාවිතය
• අභ්‍යන්තරව කෂාය, ගුල, කල්ක, රස ඖෂධ ආදී ඖෂධ භාවිතය
සිදුකිරීමෙන් සාර්ථක ප්‍රතිපල ලබා දෙනු ඇත.
එදිනෙදා ඇතිවන මිග්‍රේන් තත්ත්වයෙන් මිදීම සඳහා හිසරදය සෑදුණු වහාම වේදනා නාශක නිතර නිතර භාවිතය වෙනුවට බාහිර ප්‍රතිකාරයන් සිදුකිරීමෙන් රෝගී තත්ත්වය සමනය කර ගැනීමට පිළියම් කල යුතුය. (උදාහරණ ලෙස සුදු හඳුන් කැබැල්ලක් දෙහි ඉස්මෙන් ගලගා නලලේ ආලේපය, සීතල වතුරෙන් තෙත් කල තුවායක් හිසේ වෙලීම)
නිසි වේලාවට නින්ද හා ආහාර ලබා ගැනීම, දුම්බීම හා මත්පැන් පානයෙන් වැළකීම, අධික සැර සුවඳින් යුත් විලවුන් භාවිතයෙන් ඈත් වීම, තේ-කෝපි ආදී පාන නිතර ගැනීමෙන් වැළකීම, සුවපහසු හොඳින් වාතාශ්‍රය ලැබෙන මඳ අඳුරු කාමරයක විවේකීව සිටීම, ඝෝෂාකාරී ශබ්දයන්ගෙන් ඈත්ව සිටීම, අධිකව වායුසමීකරණය කරන ලද ස්ථාන වලින් ඈත්ව සිටීම, අධික ශීත හෝ අධික උණුසුම් ජලයෙන් ස්නානය නොකිරීම, හොඳින් ජලය පානය කිරීම, ඩිජිටල් තිර වලින් ඈත්වී ඇසට විවේකය ලබා දීම, ශරීර සුවතාවය සඳහා නිතිපතා ව්‍යායාම / යෝග අභ්‍යාස වල නිරතවීම, මානසික සෞඛ්‍යය යහපත් අයුරින් පවත්වාගනිමින් සතුටින් සිටීම හා දින දෙකතුනකට වරක්වත් වෛද්‍ය උපදෙස් මත සුදුසු තෙල් වර්ගයකින් ශීර්ෂ සම්බාහනය මගින් මිග්‍රේන් රෝගී තත්ත්ව ඇතිවීම වලක්වාගත හැක.
දිගින් දිගටම හිසේ කැක්කුම පවතීනම් එවැනි රෝගීන් නොපමාව සුදුසුකම් ලත් ආයුර්වේද වෛද්‍යවරයකු වෙත යොමු වීමෙන් පසු නිවැරදි ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර මගින් රෝගී තත්ත්වය පහසුවෙන් සුවකරගැනීමට හැකිවනු ඇත.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය නාලිකා හංසිනී ජයතිලක
BAMS (Colombo)
‘අර්ශස්’ රෝගයෙන් ඔබත් පීඩා විඳිනවාද?
‘අර්ශස්’ රෝගයෙන් ඔබත් පීඩා විඳිනවාද?
වත්මන් සමාජයේ ඉතා සුලභ, ඉක්මන් නිසි ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු නොවන රෝගී තත්ත්වයක් ලෙස ‘අර්ශස්’ රෝගය හැදින්වීමට පිළිවන. ප්‍රසිද්ධියේ මෙම රෝගී තත්ත්වය පිළිබඳ කතා කිරීමට රෝගීන් පසුබට වුවද අද සමාජයේ බොහෝ දෙනෙක් අර්ශස් රෝගයෙන් පීඩා විඳින බව නොරහසකි.
කුඩා අවධියේ සිට වයස් ගත වියපත් අවධිය දක්වා පුද්ගලයින් හට අර්ශස් රෝගය වැළඳීමට හැකියාව ඇති බැවින් ස්ත්‍රී – පුරුෂ භේදයකින් හා වයස් භේදයකින් තොරව මෙම රෝගයෙන් පීඩා විඳින රෝගීන් අද සමාජය තුළ බහුලව වාර්තා වේ. නමුත් අර්ශස් රෝගය යනු කල්තියා නිවැරදි රෝග විනිශ්චය තුළින් හඳුනාගෙන ඉතා සාර්ථක ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු වීමෙන් ඉක්මනින් සුව කර ගැනීමේ හැකියාව පවතින රෝගී තත්ත්වයකි.
ආයුර්වේද මතානුකූලව අර්ශස් රෝගය, වාතාදී දෝෂයන් විෂම වී සම, මස, මේදස් දූෂණය කොට ගුද මාර්ගය ආශ්‍රය කොට ගෙන ඇතිවන රෝගී තත්ත්වයකි.
‘අරිවත් ප්‍රාණාත් ශෘණාති හිනස්ති ඉති අර්ශඃ’
ආයුර්වේද ග්‍රන්ථයන්හි සඳහන් වන අයුරින් ‘සතුරෙක් මෙන් පණ නසාලනුයේ, එය අර්ශස් නම් වේ’.
අර්ශස් අංකුර නොහොත් ගෙඩි(ඛීල)වලින් ගුද මාර්ගය අවුරා පුද්ගලයාට සතුරෙකු මෙන් හිංසා කරන හෙයින් මෙම සංස්කෘත නිර්වචනය ලබා දී ඇත. එමගින් රෝගියා අර්ශස් රෝගයෙන් පීඩාවට පත්වන ප්‍රබලත්වය හා අර්ශස් රෝගයේ බැරෑරුම්කම කියා පානු ඇත.
රෝගියා කායිකව හා මානසිකව පීඩාවට පත් කරමින් හට ගන්නා වේදනාකාරී රෝගී අවස්ථාවක් වූ හෙයින් අර්ශස් රෝගය ආයුර්වේදයේ සඳහන් ‘මහා රෝග’ වන
‘වාත ව්‍යාධීෂ්මරී කුෂ්ඨ ප්‍රමේහෝදර භගන්දරම් ග්‍රහණ්‍යාර්ශාංසි..’ යන රෝග 8න් එක් රෝගයක් ලෙසට සැළකේ.
බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාවට අනුව අර්ශස් රෝගය Piles හෝ Hemorrhoids ලෙස හැඳින්වෙන අතර සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ මූලගාය, මූලග්ගින්න ලෙසද, සංස්කෘතික පර්‍යාය ලෙසට දුර්නාම, මූල ව්‍යාධී, මාංසාංකුර, ගුදාංකුර, මාංස ප්‍රරෝහ ලෙසද අර්ශස් රෝගය හඳුන්වනු ලැබේ.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාවට අනුව අර්ශස් රෝගය ගුද මාර්ගයට පමණක් සීමා නොවන රෝගී තත්ත්වයකි. එනම් ගුදය, ලිංග, යෝනි, නාසා, තාලු, ගෙල, චර්මය, මුහුණ, ඇස්, කන්, අත්, පා ආදියෙහි ද අප්‍රධාන වශයෙන් අර්ශස් හට ගැනෙන බව ආයුර්වේද ග්‍රන්ථයන්හි සඳහන් වේ.
ශරීරයේ නොයෙකුත් තැන්හි, නොයෙක් ඉන්ද්‍රියයන් ඇසුරු කොට ගනිමින් අර්ශස් රෝගය හට ගත්තද පොදුවේ ‘අර්ශස්’ යැයි කියූ පමණින් එය ගුද මාර්ගය හා සම්බන්ධ රෝගී තත්ත්වය ලෙසට බහුලව සළකනු ලැබේ.
මහාන්ත්‍රයේ අවසාන කොටසෙහි එනම් ගුදයේ ඉහළ සිට පහළට පිහිටා ඇති මල කොටස් බැහැරට ඇද දැමීම සිදුකරන රැලි ගැසුනු පිහිටීම් ගුද වලි ලෙසට හඳුන්වන අතර එම වලි ත්‍රිත්ත්වය ප්‍රවාහිණී, විසර්ජණී, සංවරණී ලෙසට නම් කෙරේ. ගුද අර්ශස් ඇතිවනුයේ මෙම ගුද වලිත්‍රය ආශ්‍රය කොටගෙනය.
ආයුර්වේද මූල ග්‍රන්ථයන්හි සඳහන් අයුරින්,
ප්‍රවාහිණී- ගුදය අභ්‍යන්තර වලිය ලෙස හැඳින්වේ. තැටමීමේදී මල පහළට තෙරපා හරිනුයේ මෙම වලියෙනි. මෙහි හටගැනෙන අර්ශස් සුව කිරීම අපහසු බව ආයුර්වේද ග්‍රන්ථයන්හි දක්වා ඇත.
විසර්ජණී- ගුදයේ මැද වලියයි. තැටමීමේදී මල පදාර්ථ නිසා දිග හැරී මල පිට කිරීම මෙම වලියෙන් සිදුවේ. මෙහි හටගන්නා අර්ශස් සුව කිරීම පහසු වන අතර උග්‍ර වුවහොත් ශල්‍යකර්ම කිරීමෙන් සුව කළ හැක.
සංවරණී- ගුදයේ අවසාන වලිය වේ. තැටමීමේදී මල පිටවූ පසු මල මාර්ගය වසාලීම කරනුයේ සංවරණී වලියෙනි. මෙහි හටගන්නා අර්ශස් කෂාය, ලේප, ධූම, ස්වේද, ගුද වැටි යන ආයුර්වේද ප්‍රතිකර්මයන් මගින් පහසුවෙන් සුවකළ හැකිය.
මෙම වලි තුන ආශ්‍රය කරමින් එම බිත්ති වල තිබෙන ශිරා හා ඇතැම් කේෂ නාලිකා රුධිරය එකතු වී පිම්බීම හා තැටමීමේදී රුධිර නාලයන් ගුද විවරය තුළින් පිටතට පැමිණීම සිදුවේ. ඒවා අර්ශස් ගෙඩි ලෙසට සැළකේ.
එමෙන්ම බටහිර මතයට අනුව ගුද මාර්ගයේ හෝ ගුදය අවට රුධිර නාල හා පටක ප්‍රදාහයට ලක් වීමෙන් ඇතිවන රෝගී තත්ත්වයක් ලෙස අරශස් රෝගය වර්ධනය වන බව දක්වයි. ගුදය අවට ශිරාග්‍රන්ථිමය තත්ත්වයක් හට ගැනීමෙන් රුධිරය පිරුණු රුධිර නාල ගුද විවරයෙන් පිටතට තල්ලු වීමෙන් රුධිරය පිරි ගෙඩි ගුද මාර්ගයේ හා ඒ අවට පිහිටීමෙන් රෝගියා හට මල පිටකිරීම වේදනාකාරී අත්දැකීමක් බවට පත්කිරීම මෙම රෝගයේ ප්‍රධානතම ලක්ෂණයයි.
අර්ශස් රෝගයේ ප්‍රබේද 6ක් පිළිබඳව ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාවට අනුව විස්තර වේ. එනම් වාතජ, පිත්තජ, කඵජ, ත්‍රිදෝෂජ, රක්තජ හා සහජ අර්ශස් වේ.
මෙම ප්‍රබේදයන් ගුද ඛීලයන්ගේ වර්ණය, ස්වභාවය, හැඩය, තද හෝ මෘදු බව, වේදනාව පවතීද, දැවිල්ල පවතීද යන බව, රුධිරය වහනය වන්නේද යන බව සළකා ප්‍රමුඛ දෝෂ තත්ත්වය අනුව ප්‍රබේද කොට ඇත.
වයස් භේදයකින් තොරව අර්ශස් රෝගය උපතේදීම සහජයෙන් උරුම වන අවස්ථාවන්ද වාර්තා වේ. තවද ගර්භනී කාලයේදී ගර්භයේ වැඩීමත් සමග ඒ ආසන්නයේ ශිරාවන්ගේ තද වීම හේතුවෙන් ගර්භනී මව් වරුන් අර්ශස් රෝගයෙන් පීඩා විඳීම බහුලව ප්‍රකට වේ.
රක්තජ අර්ශස් ප්‍රබේදය වත්මන් සමාජයේ බහුලව දක්නට ලැබෙන අතර මල පිට කිරීමට අධිකව තැටමීමේදී බද්ධ මල හේතුවෙන් ගුද චක්‍රයේ ලේ පිරී ඇති රුධිර වාහිනී තෙරපීමට ලක්වේ. එහිදී රුධිර වාහිනී බිඳ වැටීමෙන් වේදනාවෙන් මල සමඟ ලේ පිටවීම ආරම්භ වේ.
පිත්තජ හා රක්තජ අර්ශස් වලදී වෙනත් අර්ශස් ප්‍රබේද වලට වඩා අධික ලෙස රුධිරය වහනය වීම, ගුද මාර්ගය අවට අසාමාන්‍ය ලෙස තැනින් තැන ඉදිමීම් නිරීක්ෂණය සහ මල පිටකිරීමට පෙර හා පිටකල පසුව අධික දැවිල්ලක් හට ගැනීම දක්නට ලැබේ.
වාතජ අර්ශස් අවස්ථාවේදී ගුද මාර්ගය අවට ව්‍යාප්තව කුඩා ඉන්නන් වැනි ස්වරූපගත් අර්ශස් ඛීල පවතී.
කඵජ අර්ශස් තරමක් විශාල අර්ශස් ගෙඩි වන බැවින් ගුද මාර්ගයෙන් පිටතට පහසුවෙන් පැමිණේ. ගෙඩි වලින් ලේ ගැලීමක් නොවුනද තෙත් බවින් යුක්ත වේ. එමනිසා යට ඇඳුම් නිතර තෙත් වීම රෝගී ලක්ෂණයක් ලෙසට රෝගීන් ප්‍රකාශ කරයි.
අර්ශස් රෝගයේ ප්‍රමුඛ රෝග ලක්ෂණ
මල පහ කිරීමේදී වේදනාව, දැවිල්ල, ගුද මාර්ගයේ තෙතමනය හා කැසීම.
මල පහ කිරීමේදී රුධිරය පිටවීම.
අර්ශස් ගෙඩි ආකාරයෙන් ගුදයෙන් පිටතට පැමිණීම.
මල බද්ධය.
බඩ පුරවා දැමීම.
නිතර කේන්තියාම හා අධික නොසන්සුන් බව.
මල පහ කිරීමේදී හෝ කිරීමෙන් පසු යටිබඩ හා කොන්ද ආශ්‍රිතව අධික වේදනාවක් දැනීම.
මල පිටකළ පසු තවදුරටත් මල පිට කිරීමේ අවශ්‍යතාව දැනීම.
ගැස්ට්‍රයිටිස් රෝගී තත්ත්වයෙන් දීර්ඝ කාලයක් පීඩා විදීම.
අර්ශස් රෝගීන් තුළ බොහෝ විට මලබද්ධය නොහොත් මල පිටකිරීමේ අපහසුව දක්නට ලැබෙන ප්‍රධාන ලක්ෂණයකි.
රෝගියා මල පිට කිරීමට අධිකව තටමන විට ගුද මාර්ගය අභ්‍යන්තරයේ අර්ශස් ගෙඩි පවතීනම් එතුළින්ද මල පිටතට ඇද දැමීමට බාධා ඇති කෙරේ. එබැවින් රෝගියාට ඇතිවෙන වේදනාකාරී තත්ත්වය අතිමහත් ය. මෙම අවස්ථා වලදී ගුද මාර්ගයෙන් රුධිරය පිටව යාම සිදුවේ.
මෙම රෝග ලක්ෂණ සමග රෝගියාගේ කායික, මානසික සමතුලිත බව සහමුලින්ම බිඳ වැටෙන්නට හේතු වේ.
බටහිර මතය අනුව External Haemorroids සහ Internal Haemorroids ලෙස අර්ශස් දෙයාකාරයකි.
External Haemorroids එනම් බාහිර අර්ශස් යනු ගුද මාර්ගයේ බාහිරින් පවතින අර්ශස් වේ. ආයුර්වේදානුකූලව සංවරණී වලිය ආශ්‍රිතව හටගන්නා අර්ශස් මේ යටතට ගැනේ. මෙම අර්ශස් ප්‍රබේදය වේදනාවෙන් හා ප්‍රාමාණිකව විශාලත්වයෙන් වැඩි වේ. රුධිර වහනය අවම අතර පිටතට විදාරණය වීම පහසුවෙන් සිදුවේ.
Internal Haemorroids නොහොත් අභ්‍යන්තර අර්ශස් ගුද මාර්ගයේ අභ්‍යන්තරයේ ඇතිවේ. වේදනාවෙන් අඩු අතර විශාලත්වයෙන් කුඩා අර්ශස් වේ. නමුත් රුධිර වහනය වැඩි අර්ශස් අංකුර ලෙසට සැළකේ. ප්‍රවාහිණී හා විසර්ජණී ගුද වලි ආශ්‍රය කරමින් ඇතිවන අර්ශස් හා සමාන ලක්ෂණ පෙන්නුම් කෙරේ.
අර්ශස් ඇතිවීමට මූලික හේතු
1. ඇතැම් උදරගත අර්බුද නිසා අන්ත්‍රවල සිට අක්මාව වෙත රුධිරය ගෙන යන ප්‍රතිහාරිණී මහා ශිරාව ඇහිරීමෙන් අධෝගත ප්‍රදේශයේ පීඩනය වැඩිවී ගුද ශිරා තුළ රුධිරය රැස්ව පැවතීම
2. දීර්ඝ කාලීනව පවතින මලබද්ධතාව (Habitual constipation)
3. අධික මද්‍යයපානය, දුම් පානය
4. කෙඳි සහිත ආහාර භාවිතය අවම වීම
5. දවසේ වැඩි කාලයක් කය වෙහෙසීමකින් තොරව එක තැන වාඩිවී සිටීම (එම නිසා ඉහළ අවයව වල බර උසුළා සිටීමෙන් ගුද කලාව තෙරපීමට ලක් වීම)
6. මල-මූත්‍ර වේගධාරණය කිරීම
7. ව්‍යායාම නොකිරීම
8. සහජ හේතු- දෙමාපියන්ට රෝගය පැවතීම හේතුවෙන් දරුවන්ට රෝගය උරුම වීම (ප්‍රවේණිගත හේතු)
වර්තමානයේ අර්ශස් රෝගී තත්ත්වය මෙතරම් බහුල වීමට හේතුව වනුයේ වත්මන් සමාජය තුළ අනුගමනය කරන අක්‍රමවත් ආහාර හා විහරණයි. විශේෂයෙන්ම වයස්ගත වීමේදී අර්ශස් රෝගය වැළඳීමේ වැඩි ස්ම්භාවිතාවයක් පැවතුනද ඕනෑම වයස් කාණ්ඩයකදී පත්‍ය නොවූ ආහාර-විහරණ හේතුකොට ගෙන අර්ශස් රෝගය හට ගනී.
ලාංකික වැඩිහිටි ජනගහණයෙන් 50%කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් අර්ශස් රෝගයෙන් පීඩා විඳින බවත්, නිවැරදි ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු නොවීමත් කණගාටුවට කාරණයකි. තවද, රෝගය සඳහා ප්‍රතිකාර අඛණ්ඩව සිදු නොකිරීමත්, රෝගය ඇති වීමට බලපාන හේතූන්ගෙන් වැළකීම සිදු නොකිරීමත් නිසා රෝගය නැවත හටගැනීමට හේතු සැකසේ.
ඇතැමෙක් ගුද මගින් රුධිරය පිටවීම දුටු සැනින් අර්ශස් ලෙසට රෝග විනිශ්චය කරනු ඇත. නමුත් එය එසේ නොවන අවස්ථා රාශියකි. භගන්දර(Fistula), ගුදාර්බුධ (tumours), ගුදමග පැලීම්(Anal fissures), ගුද පිඩකා(Anal abscess), ගුදගත පිළිකා(Anal cancers) යන රෝග අවස්ථාවන්හිදීත් ගුද මාර්ගයෙන් රුධිරය වහනය බහුලව සිදුවේ. රුධිරය විදීමක් හෝ වැඩි පරිමාවකින් රුධිරය(Fresh blood) ගුද මාර්ගය ඔස්සේ පිටවීම එහිදී සිදුවේ.
එමෙන්ම, මල කළු පැහැයෙන් හෝ තාර පැහැයෙන් වර්ණ ගැන්වී පිටවේ නම් එම තත්ත්වය අර්ශස් තත්ත්වයක් නොව ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ ගුදයට ඉහළ අන්ත්‍ර කොටසේ රෝගී තත්ත්වයක් හේතු කොටගෙන විය හැකිය.
එමනිසා රෝගියා විසින් කළයුතු වන්නේ සුදුසුකම් ලත් වෛද්‍යවරයෙක් හමුවී රෝග ලක්ෂණ නිවැරදිව, නොසඟවා පවසා නිවැරදි රෝග විනිශ්චය අප්‍රමාදව ලබා ගෙන ප්‍රතිකාර සඳහා යොමුවීමය.
ප්‍රතිකාර ප්‍රමාද වීමේදී කුඩා අර්ශස් අංකුර ක්‍රමයෙන් විශාලත්වයෙන් වැඩි වේ. කාලයක් තිස්සේ රුධිර වහනය වීම නිසා රක්තහීනතාවය (Anemia) ඇතිවේ.
එමෙන්ම අත් පා ඉදිමීම, කාමලා නොහොත් සෙංගමාලය (Jaundice), ශරීරය කෘශවීම හා දුර්වල වීම හා පසු කාලීනව භගන්දර(Fistula), පරිකර්තිකා(Anal fissure), ගුද භ්‍රංශ(Anal prolapse) වැනි වෙනත් ගුදගත රෝග ඇතිවීමද සුලභ වේ.
පෙර සඳහන් අයුරින් අර්ශස් රෝගය මල බද්ධය නිසා ඉතා පහසුවෙන් හට ගැනෙන අතර, රෝගය නිසා නැවත රෝග ලක්ෂණයක් ලෙසද මලබද්ධය හට ගනී. එමනිසා අර්ශස් සුව කිරීමේදී මල බද්ධය තුරන් කිරීම ප්‍රධාන ලෙසම කළ යුතුය. නැතහොත් චක්‍රානුකූලව නැවත මලබද්ධය හේතුකොට ගෙන අර්ශස් නැවත නැවතත් හට ගනු ඇත. එබැවින් සුව වීමක් සිදු නොවනු ඇත.
අර්ශස් රෝගයේ මුල් අවස්ථාවේදී අර්ශස් ගෙඩි ගුද මාර්ගය තුළින් එළියට පැමිණීමක් සිදු නොවේ. නමුත් ගෙඩි පිහිටන ස්ථානය අනුව හා රෝගය උග්‍ර වීම අනුව මලපහ කිරීමේදී අර්ශස් ගෙඩි ගුද විවරයෙන් එළියට පැමිණෙන අතර තවදුරටත් රෝගය උත්සන්න වීමේදී මලපහ කිරීමේදී පිටතට පැමිණෙන අර්ශස් ගෙඩි නැවතත් ගුද වලි තුළට ගමන් කිරීම සිදු නොවී පිටතම රැඳී තිබෙනු ඇත. එයින් රෝගියා අධික ලෙස පීඩා විඳී.
බටහිර වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලෙස අර්ශස් ගෙඩි බැඳතැබීම, රබර් පටි යෙදීම, ස්ටේප්ලර් යෙදීම, එන්නත් කිරීම, ලේසර් ප්‍රතිකාර හා ශල්‍ය කර්ම මගින් කපා ඉවත් කිරීම සිදු කරයි.
අර්ශස් ප්‍රබේදය, පැවති කාලය, සාධ්‍ය අසාධ්‍යතාව අනුව අර්ශස් සඳහා ආයුර්වේද ප්‍රතිකාරය වෙනස් වේ. වස්ති, විරේක, රක්ත ශෝධන හා ත්‍රිදෝෂ ශමන ප්‍රතිකාර අර්ශස් රෝගය සඳහා සුදුසු ආයුර්වේද ප්‍රතිකාරයන් වේ.
කෂාය ආදී ඖෂධ ප්‍රතිකාර මගින් සුව නොවන අර්ශස් ශල්‍ය, ක්ෂාර(භාෂ්මික් ද්‍රව්‍ය යෙදූ ප්‍රතිකාර), අග්නි(පිළිස්සුම් මගින් ප්‍රතිකාර කිරීම) චිකිත්සා ක්‍රම මගින් සුව කළ හැකිය.
බාහිර ප්‍රතිකාර ලෙස ආයුර්වේද ඖෂධීය තෙල් හෝ ලේප, ඒකීයව තලතෙල්, ඔලිව්තෙල් වැනි තෛල ගුදය වටා ආලේපය, කෝමාරිකා මද ස්ථානිකව ආලේප කිරීම, මද උණුසුම් ඖෂධීය ද්‍රවයක දිනපතා අවගාහය නොහොත් විනාඩි 15-20ක කාලයක් වාඩිවී සිටීමෙන්(Sit bath) ඉක්මන් ප්‍රතිඵල ලබාගත හැක.
අර්ශස් රෝගීන්ට සුදුසු ආහාර
කොහිල අල, කොහිල දළු, ගම් කිඩාරම් අල, හබරල අල, බතල, රතුළූණු, මුකුණුවැන්න, ගොටුකොළ, කතුරුමුරුංගා වැනි පලා වර්ග, හීන් උඳුපියලිය, කරල්සැබෝ කැඳ, කෙහෙල්මුව, දඹළ, වැටකොළු, නෙළුම්අල වැනි කෙඳි බහුල එළවළු, අළුපුහුල්, කැකිරි, ලබු, පිපිඤ්ඤා වැනි ජල ප්‍රතිශතය වැඩි එළවළු, ගස්ලබු, කොමඩු, බෙලි, කෙසෙල් වැනි පලතුරු, කොළකැඳ වර්ග පත්‍ය ආහාර වේ.
විටමින් C හා K, ෆෝලේට්, මැග්නීසියම්, පොස්පරස්, පොටෑසියම් බහුල ආහාර මල බැහැර කිරීමේ ක්‍රියාව පහසු හා ක්‍රමවත් කරන බව නවීන වෛද්‍ය විද්‍යාවට අනුව පිළිගන්නා බැවින් අර්ශස් රෝගීන් සඳහා හිතකර වේ.
විටමින් K රුධිර කැටිගැසීම් නියාමනය කරන අතර රක්ත අර්ශස් අවස්ථාවේදී රුධිර වහනය අඩු කිරීමට හේතු වේ. එනිසා පලා වර්ග හා කොළ පැහැති එළවළු භාවිතය ඉතාමත් සුදුසු වේ.
අර්ශස් රෝගීන්ට නුසුදුසු ආහාර
ඉස්සන්, දැල්ලන්, බල මාළු, බල කරවල, සැමන්, හුරුල්ලන්, ඌරුමස්, හරක් මස්, අන්නාසි, තක්කාලි, අච්චාරු, විනාකිරි දැමූ ආහාර, දෙල්, මුරුංගා, ඇඹරැල්ලා වැනි උෂ්ණාධික ආහාර නිතර භාවිතය නුසුදුසුය. කෘත්‍රිම ආහාර පාන, රසකාරක යෙදූ අහාර, ක්ෂ්ණික ආහාර, තෙල් අධික බැඳුම් වර්ග, තේ, කෝපි, මත්පැන් පානය අර්ශස් රෝගයට සුදුසු නොවේ. මෙම ආහාර නැවත භාවිතයෙන් අර්ශස් රෝගී තත්ත්වය වැඩිවීමටත්, නැවත හටගැනීමටත් හේතු සැළසේ.
අර්ශස් රෝගීන්ට සුදුසු විහරණ
ව්‍යායාම වල නිරතවීම, නිතර නිතර ජලය පානය කිරීම, මල මූත්‍ර වේග දරා නොසිට වැසිකිලි යාමේ අවශ්‍යතාව දැනුන විටදී ප්‍රමාද නොකොට මලපහ කිරීම, මානසික සන්සුන් බව රැකගැනීමට භාවනා හා යෝග ක්‍රම අනුගමනය කිරීම පත්‍ය විහරණයන් වේ.
අර්ශස් රෝගීන්ට නුසුදුසු විහරණ
අධිකව කය වෙහෙසීම, බර ඉසිලීම, බොහෝවේලා ඇවිදීම හෝ බොහෝ වේලා හිඳගෙන සිටීම, මලපිට කිරීමේදී අධික තැටමීම, අධික මෙවුන්දම් සේවනය, තද ආසනයන්හි බොහෝ වේලා වාඩිවී සිටීම අපත්‍ය / නුසුදුසු විහරණයන් වේ.
අර්ශස් රෝගී තත්ත්වය මාරාන්තික රෝගයක් නොවුනද ඉන් පැන නගින උපද්‍රව මාරාන්තික වීමේ ප්‍රවණතාවක් පැවතිය හැකි බැවින් සුපරික්ෂාකාරීව නිසි ඉක්මන් ප්‍රතිකාර වලට යොමුවීම ඉතා වැදගත් වේ.
වර්තමාන පුද්ගල ජීවන රටාවේ අනුචිත ආහාර විහරණ වෙනස්කම් නිසා සමාජය තුළ ප්‍රචලිත වූ ගුද රෝගයක් වන අර්ශස් රෝගය ආයුර්වේද වෛද්‍ය චිකිත්සා ක්‍රම මගින් දෝෂානුරූපීව යෙදෙන සුවිශේෂී ප්‍රතිකාර පද්ධතීන් ඔස්සේ සාර්ථක සුවයක් ලබා දිය හැකි රෝගී තත්ත්වයකි. කෙසේ වෙතත් රෝගය පිළිබඳ නිසි දැනුවත්භාවය තුළින් රෝගය ඇතිවීම වළක්වා ගැනීමත්, යම්හෙයකින් රෝගය හට ගතහොත් ඒසඳහා ඉක්මන් ප්‍රතිකාර සඳහා යොමුවීම තුළින් රෝගීබව නැවත ඇතිනොවන සේ නීරෝගී බව රැක ගැනීමත් පුද්ගල වගකීමකි.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය නාලිකා හංසිනී ජයතිලක
BAMS (Colombo)
නිසි ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර හමුවේ සම්පූර්ණයෙන් සුවකළ හැකි ‘අම්ලපිත්ත’ රෝගය
වර්තමානයේ සමාජය තුළ බහුලව දක්නට ලැබෙන රෝගී අවස්ථාවක් ලෙසට ගැස්ට්‍රයිටිස් (Gastritis) රෝගය හැඳින්වීමට පුළුවන. ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාවට අනුව එය ‘අම්ලපිත්ත’ නම් රෝගයේ එක්තරා අවස්ථාවක් ලෙසට විග්‍රහ කෙරේ.
අම්ලපිත්ත රෝගය ආහාර ජීර්ණ පද්ධතිය ආශ්‍රය කොට ගනිමින් හට ගන්නා අතර වයස් භේදයකින් හෝ ස්ත්‍රී පුරුෂ භේදයකින් හෝ තොරව හට ගනී.
ආයුර්වේද මතානුකූලව පිත දෝෂය ප්‍රමුඛ කොට හටගන්නා රෝග තත්ත්වයක් වුවද අනෙකුත් දෝෂයන් වන වාත දෝෂ හා කඵ දෝෂ වල අනුබන්ධතාවයක්ද අම්ලපිත්ත රෝගී තත්ත්වය හා බැඳේ.
ආහාර නිසි පරිදි දිරවීමට ශරීරයේ පිත දෝෂය ප්‍රමුඛත්වයක් ගන්නා බැවින් ‘ප්‍රකෘති පිත’ එනම් විකෘති නොවූ පිත් දෝෂය මගින් ආහාර දිරවීම සිදු කෙරේ. නමුත් පිත් දෝෂය විකෘති වූ කල්හි පිතෙහි ආම්ලික බව අධික වීමෙන් අම්ලපිත්ත රෝගය හට ගැනීමට හේතු සැළසේ.
‘විදග්ධ පිත්තං අම්ලපිත්තං’ යන සංස්කෘත අර්ථ දැක්වීමට අනුව විදග්ධ වූ පිත නොහොත් ‘ඇඹුල් පිත’ හටගැනීම ‘අම්ලපිත්ත’ ලෙසට හැඳින්වේ.
ආමාශය තුළ ආහාර ජීර්ණ ක්‍රියාවට උපකාරී වන ‘පාචක පිත’ සමඟ ආහාරය නිසිලෙස නොපැසී පල් වීම නිසා අම්ලපිත්ත රෝගය උපදනා බව සරලව කිව හැක.
රෝගය ඇතිවීමට හේතු කාරණා කල්තියා හඳුනා ගැනීම රෝගය ඇතිවීම වළක්වා ගැනීමේ පළමු පියවරයි.
කුසගිනි දැනෙන අවස්ථාවන්හි ආහාර නොගෙන සිටීමෙන් අමාශය තුළ දිගින් දිගටම ශ්‍රාවය වන ආමාශයික අම්ලය හේතුවෙන් ආමාශයේ අභ්‍යන්තර ශ්ලේෂ්මල පටලයට හානි වීම සිදුවේ. තවද, අමාශය, ගලනාලය, ග්‍රහණිය හා කුඩා අන්ත්‍රය යන ඉන්ද්‍රියයන් මෙමගින් පීඩාවට පත්වේ. ආමාශය තුළ නිපදවෙන මෙම අධික ආම්ලිකතාවය (Hyper acidity) හේතුවෙන් පිළිස්සී තුවාල වූ, අමාශයේ ඇතුල් බිත්ති වල Helicobacter pylori (H pylori) වැනි වූ බැක්ටීරියා ආසාධන ඉතා පහසුවෙන් සිදු වේ.
ගලනාලය පහළ කෙළවර පවතින කපාටයේ ක්‍රියාකාරීත්වයේ හා ව්‍යුහාත්මක වෙනස්කම් ද අම්ලපිත්ත රෝගය ඇති වීමට හේතු වේ. එවැනි වූ අවස්ථාවල දී අමාශය තුළ නිපදවී ඇති අම්ලය ගලනාලය තුළට පහසුවෙන් ඇතුල්වීම සිදුවේ. එවිට ගලනාලයේ ඇතුල් බිත්ති හානි වී ගලනාලය ප්‍රදාහ වීම, උගුර දැවිල්ල, ඔක්කාරය, වමනය ඇති වීම (Gastroesophageal Reflex Disease-GORD) සිදුවිය හැක.
අම්ලපිත්ත රෝගීන්ගේ බහුලව දක්නට ලැබෙන රෝග ලක්ෂණ ලෙසට ආහාර ගත්පසු බඩ පුරවා දැමීම, කටට තික්ත හෝ අම්ල රස නිතර දැනීම, පපුවේ හෝ උදරයේ වේදනාව, වමනය, ඔක්කාරය, නොදිරවූ ආහාර මල සමග පිටවීම හා මලබද්ධය හැඳින්විය හැක.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාවට අනුව ඌර්ධවගත අම්ලපිත්ත හා අධෝගත අම්ලපිත්ත ලෙස දෙයාකාරයකි.
ඌර්ධවගත අම්ලපිත්ත රෝගය සඳහා විකෘති වූ පිත හා සෙම සම්බන්ධ වේ. අම්ලපිත්ත රෝගයේ වඩා සුලභ රෝගී අවස්ථාව මෙය වන අතර එය ආමාශය හා ගලනාලයේ පහළ කොටස් කෙරෙහි බලපායි. සෙම සහිත වමනය, ඔක්කාරය සමඟ උගුරට ඒම, බඩ, පපුව හා උගුර දැවිල්ල, තදබල හිසේ වේදනාව හා කල් යාමේදී ආමාශගත තුවාල ඇතිවීම ඌර්ධවගත අම්ලපිත්තයේදී බහුලව දක්නට ලැබෙන ලක්ෂණ කිහිපයකි.
අධෝගත අම්ලපිත්තය එතරම් සුලභ නොවුනද එම රෝගී අවස්ථාවේදී දැවිල්ල, ඔක්කාරය, කුසගිනි අඩු වීම, මල මාර්ගයේ දැවිල්ල හා වේදනාව, මලබද්ධය හා දියරමය මල පිටවීම, මල මාර්ගයේ තුවාල, පැලීම්, බිබිලි හටගැනීම, අරශස්, ගුද මාර්ගය පහත්වීම යන අපහසුතා ඇතිවිය හැක.
නිසිලෙස වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර නොකිරීමෙන්, ආමාශ බිත්තියේ ලේ ගැලීම්, තුවාල හටගැනීම් (Peptic ulcer) දක්වා රෝගය උත්සන්න වීම සිදුවිය හැක.
මෙහිදී, තුවාල වූ ග්‍රහණිය හා අන්ත්‍ර කොටස් මගින් ආහාරයේ පෝෂ්‍ය කොටස් නිසිලෙස උරාගැනීමට නොහැකි වීමෙන් ශරීරයට අවශ්‍ය පෝෂණය නිසිලෙස නොලැබී යාමත්, රුධිර වහනය හේතුවෙන් රක්ත හීනතාවයත් (Anemia) ඇති විය හැක.
මානසික ආතතිය හා චිත්ත ආවේග අධිකව දීර්ඝ කාලයක් පැවතීම, නිසිවේලාවට ආහාර නොගැනීම, සමබල ආහාර වේලක් නොගැනීම, ආහාර දිරවීමට පෙර වරින් වර ආහාරයට පෙළඹීම, ක්ෂ්ණික ආහාර නිතර ගැනීම, අධික මත්පැන් හා මත්ද්‍රව්‍ය ගැනීම, දුම්පානය, විෂ ද්‍රව්‍ය ආහාර මාර්ග ගත වීම, කෘතිම රසකාරක අඩංගු ආහාර හා බීම වර්ග භාවිතය, රාත්‍රී නිදි මැරීම හා දහවල නිදීම, අධික අම්ල, ලවණ හා තීක්ෂණ ආහාර ගැනීම, අධික කුළුබඩු යෙදූ ආහාර, තෙල් බැඳුම් වර්ග නිතර භාවිතය, නරක් වූ පිළුණු ආහාර ගැනීම, තේ, කෝපි නිතර භාවිතය, අධික හිරු එළියට නිරාවරණය වීම, අවශ්‍ය තරම් ජලය පානය නොකිරීම, ඖෂධ වර්ග නිසි වෛද්‍ය නිර්දේශයකින් තොරව භාවිතය යන හේතූන් නිසා අම්ලපිත්ත රෝගය පහසුවෙන් හට ගනු ඇත.
රෝග ලක්ෂණ හටගත් වහාම සුදුසුකම් ලත් වෛද්‍යවරයෙක් හමුවී නිවැරදි රෝග විනිශ්චය සිදුකොට වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර හා උපදෙස් ලබා ගැනීම සිදු කළ යුතුය.
හෘදයාබාධ, ආමාශයේ තුවාල හෝ ව්‍රණ, ආමාශයේ පිළිකා, අග්න්‍යාශ ප්‍රදාහ යන වෙනත් රෝගී අවස්ථාවන්හිදීද මෙම රෝග ලක්ෂණයන්ට සමාන ලක්ෂණ හටගන්නා බැවින් කල්තියා නිවැරදි රෝග විනිශ්චය සිදු කිරීම අතිශය වැදගත් වේ.
අම්ලපිත්ත රෝගීන් පත්‍ය අපත්‍ය ආහාර හා විහරණයන් කෙරෙහි සැළකිලිමත් වීම අනිවාර්‍ය වේ. ආහාර වේල් නිසි වේලාවට ගැනීම, ජලය වැඩි ප්‍රමාණයක් පානය කිරීම, තෙල් අඩු, අධික ලෙස මිරිස් තුනපහ නොයෙදූ ආහාර ගැනීම, තේ, කෝපි වැනි පානයන් වෙනුවට පලතුරු යුෂ, ඔසු පැන්, කොත්තමල්ලි පානය කිරීම නිතර පුහුණු කිරීම කළ යුතුය.
නිවුඩු හාල් බත්, පලා වර්ග, කැකිරි, පිපිඤ්ඤා, පුහුල්, වැටකොළු, බණ්ඩක්කා, බතල, කොහිල, කෙහෙල්මුව, නෙළුම් අල, තැඹිලි, කුරුම්බා, සව්, බාර්ලි, කව්පි, මුං ඇට, අනෝදා, කොමඩු, ගොටුකොළ, මුකුණුවැන්න, හාතවාරිය, පොල්පලා, ඉරමුසු, බෙලිමල්, විෂ්ණුක්‍රාන්ති, කෝමාරිකා, ඉදුණු බෙලි, දෙළුම් වැනි ආහාර අම්ලපිත්ත රෝගීන් සඳහා ඉතා යෝග්‍ය වේ.
තවද, දියබත් සාදා නිතර අනුභවයෙන් ආමාශගත තුවාල සුව වීම් සිදුවේ.
තක්කාලි, අන්නාසි, ඉස්සන්, දැල්ලන්, බල මාළු, හරක් මස්, ඌරු මස්, දෙල්, මුරුංගා, අඹ, ඇඹරැල්ලා, අබ, විනාකිරි, අච්චාරු, මාළුමිරිස්, ලුණු මිරිස්, කොච්චි මිරිස්, කරවල, පාන්පිටි ආහාර, ජාඩි, චොක්ලට් වර්ග ආහාරයට ගැනීම අහිතකර වේ.
මනස විවේකීව තබා ගැනීම, යෝග ව්‍යායාම් වල නිරත වීම, රාත්‍රී නිදිමැරීම හා දිවා නිද්‍රාව සිදු නොකිරීම යන විහරණයන් පුරුදු කිරීමද හිතකර වේ.
රෝගියා විසින් අහිතකර ආහාර විහරණයන්ගෙන් ඈත්ව, හිතකර ආහාර විහරණයන් කෙරෙහි වැඩි අවධානය යොමු කිරීම තුළින් ගැස්ට්‍රයිටිස් රෝගය නැවත ඇතිවීම වළක්වා ගත හැකි අතර නිසි ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර හමුවේ අම්ලපිත්ත රෝගී තත්ත්වය ප්‍රත්‍යක්ෂ ලෙස සුව කළ හැකි රෝගයකි.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය නාලිකා හංසිනී ජයතිලක
BAMS (Colombo)
නිරෝගී දරු පරපුරක් උදෙසා රත කල්කයේ ආයුර්වේදීය වටිනාකම
රටක යහපත් වූ අනාගතය තීරණය කරනුයේ නිරෝගී දරු පරම්පරාවක් විසිනි. රටක් භෞතික තත්වයන්ගෙන් කෙතරම් සශ්‍රීක වුවත්, සම්පත් නිවැරදිව කළමණාකාරණය තුළින් අනාගත සුරක්ෂිත බාවය කරා රැගෙන යන්නේ වර්තමානයේ බිහිවන නිරෝගී දරු සම්පත මගිනි. එනම් නිරෝගී දරුවන් යනු අනාගතය වෙත සිදුකරන මිල කළ නොහැකි ආයෝජනයකි.
එම නිසා සෑම රටක්ම තම සංවර්ධනයේ ප්‍රමුඛ ස්ථානයක් නිරෝගී දරු පරපුරක් බිහි කිරීම වෙනුවෙන් ලබා දීමට නිරන්තරයෙන් වෙහෙස වේ.
මවකගේ නිරෝගී ගර්භනී කාලයත්, ප්‍රසව කාලයත්, ඉන් පසුව එළඹෙන පසු ප්‍රසව කාලයත් අළුත උපන් බිළිඳකුගේ නීරෝගී බාවය කෙරෙහි අතිශය බලපාන අවධීන් ය. ප්‍රසවයෙන් පසු බිලිඳුන් හට ඇතිවිය හැකි රෝගී තත්ත්වයන් මඟහරවා ගැනීමේ අදහසින් අතීතයේ සිටම අළුත උපන් බිළිදාට රත කල්කය ලබා දීම සිරිතක්ව පැවතිණි.
කුඩා බිළිඳකුගේ දිවේ, උගුරේ මැලියම් බැඳී ඇතිවිට, බඩගින්න අඩු අවස්ථා වලදී බඩගින්න වර්ධනය වීමට, බඩ පිපුමට, ඉස්මුරුත්තාවට, වියළි මල පිටවීමට, ඇගමැලි කැඩීමට, කැස්සට, සෙමට, උණට, සමෙහි රතු බිබිලි හෝ පලු මතු වීමට යනාදී නොයෙක් රෝග ලක්ෂණ සඳහා දේශීය වෙදකමෙහි සඳහන් රත කල්කය වසර ගණනක සිට භාවිතා වූ අද්විතීය ඖෂධයකි.
ගැමි ව්‍යවහාරයේ තවමත් ප්‍රචලිත ‘රත ගාය’ නමින් හැඳින්වෙන රෝගී තත්ත්වය සඳහා ජනප්‍රිය ඖෂධය ‘රත කල්කය’යි. එය දෙසඳුන් කල්කය, රත් හඳුන් කල්කය, බිළිඳු කල්කය, කොත්තමල්ලි කල්කය යනාදී අන්වර්ථ නාමයන්ගෙන් ප්‍රචලිතය.
රත් හඳුන් හා සුදු හඳුන් අන්තර්ගත ඖෂධයක් වූ නිසා දෙසඳුන් කල්කය ලෙසට ප්‍රකට වූවා විය හැක. පැහැයෙන් රත් පැහැ ගන්නා කල්කයක් වූ නිසාද, කුඩා බිළිඳුන්ට මව් කිරෙන් දිය කර පෙවීම නිසාද, අවුරුද්දකට වැඩි ළඳරුවන් හට කොත්තමල්ලි තම්බා අනුපාන ලෙස කල්කය සමග පෙවීම නිසාද අනෙක් පර්‍යාය නම් ලැබෙන්නට ඇති බව විශ්වාස කල හැක.
කාලයක් තිස්සේ භාවිතා කළ රත කල්කයෙහි බිළිඳු රෝග සුව වීමේ සාඵල්‍යතාවය සායනිකවද පරීක්ෂා කොට ඇත.
වර්තමානයේ රත කල්කයේ යෝග්‍යතාව හා එහි ගුණාත්මක බාවය පරීක්ෂා කොට ඉදිරිපත් කළ පර්‍යේෂණ නිබන්ධන රාශියක් පවතී.
සුදු හඳුන්, රත් හඳුන්, කොල්ලු, වැල්මී, වදකහ, සහිඳ ලුණු සියුම් චූර්ණය ගෙන දෙහි යුෂෙන් අඹරා ඉතා පිරිසිදුව තනා ගන්නා රත කල්කය වර්තමානයේදී කුඩා ළඳරුවන්ගේ සමේ රෝග බොහොමයක් සඳහා ප්‍රත්‍යක්ෂ ප්‍රතිඵල ලබා දේ.
නිසි වෛද්‍ය නිර්දේශ මත, නියමිත මාත්‍රාවෙන්, නියමිත ප්‍රමිතියකින් යුතු රත කල්කය දරුවන් වෙත ලබා දීමෙන් ළඳරු කාලයේ චර්ම රෝග වලින් ආරක්ෂා වීමට පමණක් නොව ළඳරු උණ, ශ්වසන ව්‍යුහගත රෝග, ආහාර මාර්ගගත රෝග, ආසාදන තත්ත්ව නිසා හටගන්නා රෝග වලින් ආරක්ෂා වීමටද ඉවහල් වේ.
නිරෝගී, නියමිත උපත් බර සහිත බිළිඳුන් හට සති දෙකෙන් පසු රත කල්කය ලබා දීම පිළිගත් ආයුර්වේද හෝ දේශීය වෛද්‍යවරයෙක් පරීක්ෂා කොට නිර්දේශ කෙරේ. මාස02 සිට අවුරුදු 02 දක්වා බුද්ධි වර්ධන කාලයේ රත කල්කය භාවිතය ඉහළ ප්‍රතිඵල ගෙන දෙන බව සායනිකව සනාථ කොට ඇත.
අඩු උපත් බර සහිත, නොමේරූ, දිගු කාලීන රෝගයන්ට ගොදුරු වූ, ජීර්ණ ක්‍රියාවලිය නිසි ලෙස සිදු නොවන අන්ත්‍රගත රෝග සහිත ළඳරුවන්ට රත කල්කය ලබා දීම තීරණය කිරීම විශේෂිත අවධානයක් යටතේ සුදුසුකම් ලත් ආයුර්වේද වෛද්‍යවරයෙකු තීරණය කළයුතු වේ. එමනිසා හිතුමතේ ඖෂධ ලබාදීම අනුමත නොකරන අතර නියමිත ප්‍රමිතියකින් යුතු ඖෂධ ලබා දීම මගින් ළදරුවාගේ ප්‍රතිශක්තිය වර්ධන හැකියාව වැඩිවී රෝග වලින් ආරක්ෂා වීම නොහොත් ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාවේ සඳහන් ව්‍යාධි ක්ෂමත්වය ගොඩනැංවීම රත කල්කය භාවිතයෙන් සිදුවේ.
ක්ෂුද්‍ර ජීවී ආසාදන වලින් වැළකී, බෝ වන රෝග වලින් ආරක්ෂා වී, මල-මූත්‍ර හොඳින් බැහැර වී, රක්තය ශෝධනය වී නිරෝගී ළඳරු කාලයක් හිමි කර දීමට රත කල්කයේ ඖෂධීය වටිනාකම අතිමහත් ය.
අතීතයේ සිට වර්තමානය දක්වා ප්‍රතිශක්ති වර්ධක ඖෂධයක් ලෙසට ප්‍රචලිත වූ රත කල්කය ළඳරු කාලයේ හටගන්නා බොහෝ රෝග වලින් බිළිඳුන් ආරක්ෂා කොට නිරෝගී ළමා පරපුරක් ගොඩනැඟීමට ඉවහල් වූ බව අතීත ප්‍රයෝගයන් සාක්ෂි දරනු ඇත.
සායනිකව සනාථ කොට ඇති එවන් වටිනා ඖෂධයක ඖෂධීය ගුණය ළදරුවන් වෙත ලබා දීම මඟින් ළඳරු කාලයේ බිළිඳුන්ගේ රෝග බොහොමයක් වළක්වා ගැනීමට හැකියාව ලැබේ. වර්තමානයේද තරුණ දෙමාපියන් රත කල්කය තම දරුවන් වෙත ලබාදීමට පෙළඹීම දක්නට ලැබීම සතුටට කාරණයකි.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය නාලිකා හංසිනී ජයතිලක
BAMS (Colombo)
