Category: Religious

මෙවර ලිපිය වෙන්වන්නේ රස්තියාදුව පිළිබඳව ධර්මානුකූල විග්‍රහයක් සඳහාය. රස්තියාදුව ඉංග්‍රීසියෙන් loitering, hanging out හෝ idling ය. ඒ සඳහා වන පාලි බෞද්ධ වචනය සමජ්ජාභිචරණයයි. සමජ්ජ යනු විනෝදය ගෙනෙන විවිධ අවස්ථා හෙවත් festive events ය. අභිචරණ යනු එවන් දේ තුළ බොහෝ, අනවශ්‍ය ලෙස යෙදීමයි. බුදුරජාණන්වහන්සේ විසින් අනවශ්‍ය වේලාවේදී අනවශ්‍ය තැන්වල ගැවසීම නිසා කිසිදා වරදක් නොකළ අය නිකරුණේ කරදරේ වැටෙන අයුරු දේශනා කර තිබේ.

වයස් භේදයකින් තොරව බොහෝ අය සමජ්ජාභිචරණය නිසා කරදරේ වැටෙන අවස්ථාව බොහෝය. මෙහිදී මා අවධානය යොමු කරන්නේ යොවුන් ප්‍රජාව කෙරෙහිය. ඉන්ද්‍රියයන් පිණවීමේදී හෙවත් කාමච්ඡන්දයේදී කෙනෙකු කරදරයට පත්වීමට ගතවන්නේ මොහොතකි. අමෙරිකාව ඇතුළු රටවල් ගණනාවක යොවුන් වරදකරුවන් සඳහා වන මනෝඋපදේශන සැසිවලදී නිකරුණේ නීතිය ඉදිරියේ වරදකරුවන් වී ජීවිතය අඳුරු කරගත් ළමයින් සහ තරුණ තරුණියන් හමුවී තිබේ. ඔවුන්ගෙන් කවුරුත් හැඬූ කඳුළින් පැවසුවේ සුළු සතුටක් නිසා ජීවිතය අඳුරු කරගත් අයුරුය. සමවයස්කාරයන්ගෙන් එන පීඩනය (peer pressure) ඔවුන්ගේ සමජ්ජාභිචරණ අවුලට ප්‍රධාන හේතුවකි. වැරදි දේට පොළඹවන යාළුවන් ධර්මයෙහි හැඳින්වෙන්නේ අපායසහාය හෙවත් hellbent යාළුවන් ලෙසය.

පෙර කී පරිදි සමාජ මාධ්‍ය හෙවත් මාර්ගගත සමජ්ජාභිචරණය යොවුන් ජනතාව බිලිගත් පිළිකාවකි. භෞතිකව මෙන්ම මාර්ගගතව (online) සමජ්ජාභිචරණය නිසා සියදිවි නසාගත් යොවුන් අය වෙති. වික්ඛිත්ත චිත්ත හෙවත් distracted state of mind නිසා ඕනෑම කෙනෙකු තම විනාශය ළඟා කරගන්නා අයුරු සංයුත්ත නිකායේදී බුදුරජාණන්වහන්සේ දේශනා කර තිබේ. ඒ තුළින් වරදට පෙළඹෙන අය ගෙවන මානසික වන්දිය හෙවත් psychological toll ගැන අනතුරු අඟවා තිබේ.

යෞවන යෞවනියන් අසාමාන්‍ය ආත්ම විශ්වාසයෙන් යුතු වීම (overly self-confident) සහ මාන්නය නිසා තම පිරිහීම ළඟාකර ගැනීමේ ගතිය (hubristic) ඔවුන්ගේ පොදු ලක්ෂණ වන අතර එය යොබ්බන මද හෙවත් youthful infatuation ලෙස ධර්මයේ සඳහන් වේ. ළමා තරුණ වයසේ විනෝදය තිබියයුතු දෙයකි. මහළු වී දත් හැලුනු පසු මොන විනෝදයක් ද! එහෙත් සීමාව දැනගත යුතුය. සමජ්ජ සහ එහි ක්‍රමානුකූලව යෙදීම හෙවත් චරණය විය යුතුය. ප්‍රශ්න ඇතිවන්නේ අභිචරණය හෙවත් සීමාව වේලාව සුදුසු නුසුදුසුබව තේරුම් නොගෙන එහි යෙදීමයි, රස්තියාදුවයි. බොහෝ වැඩිහිටියන්ද මාර්ගගත සමජ්ජාභිචරණයට ඇබ්බැහි සිටින යුගයක දරුවන් කෙරෙහි මහත් අවධානයෙන් සිටීම වැඩිහිටියන්ගේ වගකීමයි.

ආචාර්‍ය දේදුනුපිටියේ උපනන්ද හිමි
සාකල්‍ය මනෝවිද්‍යා උපදේශක

මෙවර මේ ගැන ලියන්නට හිතුවේ ඔබේ විපතේදී ඔබව සොයා එන සියල්ලන්ම ඔබේ මිතුරන් නොවන බව පැහැදිලි කිරීමටය. ඔබ කරදරයකට පත්වූ විට හෝ යමක් ලබාගැනීමට අසමත්වූ ඔබ වෙනුවෙන් දුක් වෙන අය දෙවර්ගයකි. ඒ අතරින් අයෙකුගේ කඳුළු අවංක වන අතර තවෙකෙකුගේ කඳුළු ඔබේ වැටීම නිසා වන සතුටු කඳුළු ය. ඒ කඳුළු ඔබේ වැටීම නිසා ඔවුන් තුළ ඇතිවූ සතුට නිසාය. එයට තනිවචනයකින් සාර්ථකව ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා ඉංග්‍රීසියෙහි ද භාවිත වන්නේ “ශෝඩන්ෆ්‍රොඉඩ” නම් ජර්මන් වචනයයි. එහි තේරුම නම් කෙනෙකුගේ වැටීම නිසා තවෙකෙකු තුළ ඇතිවන ප්‍රීතියයි (taking delight in another’s downfall). සිංහලෙන් ඒ සඳහා හොඳම වචනය ‘තිරිසන් සතුට‘ ය. 

දැන් එම තිරිසන් සතුටෙහි ස්වභාවය විග්‍රහ කරනු. බුද්ධ ධර්මය තුළ මේ සඳහා භාවිත වචන කීපයකි. ඒ අතරින් “ඉස්සා” හෙවත් ඊර්ෂ්‍යාව (jealousy) ප්‍රධාන ය. ඊර්ෂ්‍යාව ඇති අයට ඔබේ සාර්ථකත්වය ගැන ඇත්තේ පුදුම වේදනාවකි. ඔබට යම් විපතක් වූ විට එවන් අය කොතරම් සතුටුවන්නේ ද කිවහොත් ඔබ හමුවීමට තෑගි ද රැගෙන ඒමට පෙළඹේ. ඔබේ සාර්ථකත්වය නිසා ඔවුන්ට ඇති වේදනාව නිසා ඔවුන් සිටින්නේ ඔබේ විනාශය ප්‍රාර්ථනා කරමින්ය. එය ධර්මයෙහි හැඳින්වෙන්නේ ව්‍යාපාද (ill-will) ලෙසය. 

මේ තිරිසන් සතුට කොතරම් හානිදායකද කිවහොත් එය පරාජය කිරීමට දිව්‍යමය මානසිකත්වයක් අවශ්‍ය වේ. එය මුදිතා හෙවත් අනුන්ගේ දියුණුවේදි සතුටුවීම (altruism) යි. එය සතර බ්‍රහ්මවිහාරවලින් (the four principles of divine life) එකකි. මෛත්‍රීය, කරුණාව සහ උපේක්ෂාව යන සෙසු බ්‍රහ්මවිහාරවලට සාපේක්ෂව බැලීමේදී සමාජ සත්ත්වයන් වන මිනිසුන්ට මුදිතාව පුරුදු කිරීම වඩා දුෂ්කර ය. නොදැනීම ඔබට ද මොහොතකට ශෝඩන්ෆ්‍රොඉඩ ඇතිවිය හැකිය. මොහොතකට හෝ එය ඇති වුවහොත් ඔබ දිව්‍යමය තත්ත්වයෙන් පිරිහී තිරිසන් තත්ත්වයට වැටේ. ඔබේ වැටීම ගැන යමෙකුට තිරිසන් සතුටක් ඇතිවී ඇතිබව හැඟුනොත් මෙත් සිතින් ඔවුන්ගෙන් ඈත්වීම මැනවි. 

බොහෝ මව්පියන්ට ආදරයේ වේශයෙන් ශෝඩන්ෆ්‍රොඉඩ ඇතිවේ. එය පාසැල් සහ දහම් පාසැල් තරඟ සංදර්ශන ආදියේදි මම දැක ඇත්තෙමි. තම දරුවාට වඩා දක්ෂ දරුවෙකුගේ රංගනයේදී සුළු අතපසුවීමක් දුටුවිට එම දරුවා හමුවී දුක ප්‍රකාශ කරයි. ඒ දුකක් නොව සතුටකි. පෙර වතාවකදී රංගනය අතිසාර්ථකව කළ විට ඒ සුබපැතුම් නොලැබිණ. මුදිතාවෙන් පිරුණු ළමා ලෝකයද කෙලෙසන්නේ වැඩිහිටියන් විසිනි.

ඔබ මුදිතාව වඩන්න. එහෙත් ඔබ වෙනුවෙන් කඳුළු සළන්නන් ගැන පරිස්සමෙන් ඉන්න.

– ආචාර්ය දේදුනුපිටියේ උපනන්ද හිමි