Category: Religious

චිත්තධර්ම 2024 

ප්‍රාර්ථනීය මනඃකල්පිතයේ උගුල

(toil of wish fantasies) 

ආත්මාවබෝධය (self-realization) බුදුදහමේ පර්මාර්ථයයි. එය ආධ්‍යාත්මික වචනයෙන් ‘නිබ්බාණ/නිර්වාණ’ ලෙස හැඳින්වේ. සරල සිංහලෙන් එය ‘නිවීම’ යි. එම පරමාර්ථය දුෂ්කර වන්නේ නිතර අපේ සන්තානය (psyche) පරිළාහ/පරිදාහ තත්ත්වයට ලක්වන නිසාය. ‘පරි’ යනු හාත්පසින්ම හෙවත් all possible ways ය. ‘දාහ/ළාහ’ යනු දැවීම/පිච්චීම හෙවත් burning ය. සමස්ථ වචනයේ සරල තේරුම හාත්පසින්ම ජීවිතය පිච්චෙන්නාක් මෙන් දැනීමය. 

එම දැවීමට එක ප්‍රබල හේතුවක් නම් wish fantasies හෙවත් ප්‍රාර්ථනා මත මවාගත් කල්පිත ය. Wish fantasies පිළිබඳව සවිස්තරව ඉගැන්වෙන්නේ පාලි (ථේරවාද) සූත්‍ර පිටකයේ සච්චවිභංග සූත්‍රයේ ය. උපත, ලෙඩ රෝග, වයසට යාම, ආදරණීයයන් අහිමි වීම, අප්‍රිය අය සමඟ විසීමට සිදුවීම ආදි හේතු නිසා මිනිසා අපේක්ෂා භංගත්වයට පත් වේ. පෙනෙන දැනෙන ලෝකය තුළ එම අපේක්ෂා භංගත්වයට විසඳුමක් නොපෙනෙන විට මිනිසා සිතින් මවාගත් කල්පිතය හෙවත් fantasy තුළ ජීවත්වීමට පෙළඹේ. එම කල්පිත පවතින්නේ ප්‍රාර්ථනා නිසාය. එනිසා ය එම මනෝභාව wish fantasies ලෙස හැඳින්වෙන්නේ. 

මහා ජයමංගල ගාථාවන්හි තථාගත ශ්‍රී සද්ධර්මය හැඳිවෙන්නේ ‘පරිළාවූපසමනං ධම්මතේජේන සොත්ථිනා’ ලෙසය. එනම් පෙර කී දැවීමට විසඳුම වන්නේ ධම්ම/ධර්ම ය. ධර්මය විපත වලක්වා ජීවිතය තේජස්වී හෙවත් අලංකාර (glorify) කරයි.

කෙසේවුවද සච්චවිභංග සූත්‍රයේ ඉගැන්වෙන පරිදි wish fantasies විසඳුමක් නොව උගුලක් බව තේරුමගත යුතුය. සච්චවිභංග සූත්‍රයේ සවිස්තරව ඉගැන්වෙන්නේ බුදුරජාණන්වහන්සේගේ මුල්ම දේශනාව වන ධම්මචක්කපවත්තන සූත්‍රයේ කෙටියෙන් කළ  චතුරාර්‍ය සත්‍යය ය. සත්‍යය එකකි. එහෙත් එය හතරක් ලෙස දැක්වේ. එනම් දුක, එහි හේතුව හෙවත් පිපාසය (thirst, තෘෂ්ණා), විසඳුම හෙවත් පූර්ණ නිවීම/නිර්වාණ සහ එම පූර්ණ නිවීමට මඟ ය. සත්‍යය හතරක් ලෙස දැක්වෙන්නේ සැබවින්ම එය දෙකක් වන නිසාය. එනම් ප්‍රශ්නය (problem) සහ විසඳුම (solution) ය. ප්‍රශ්නයට හේතුව ප්‍රශ්නයේම කොටසකි. එ නිසා දෙකම ප්‍රශ්නය පිළිබඳවය. විසඳුමට මඟ විසඳුමේම කොටසකි. ඒ අනුව ප්‍රශ්නය සහ ඒ පිළිබඳ අවබෝධය අත්‍යවශ්‍ය ය. 

බොහෝ අය ප්‍රශ්නයට මුහුණදීමට බියක් දක්වති. Wish fantasies ප්‍රශ්නය තවත් අවුල් කරවයි. එය විශාදය (depression) ආදි මනෝවිද්‍යාත්මක ප්‍රතිකාර ලැබිය යුතු මට්ටම දක්වා තීව්‍ර විය හැකිය. විෂාදය ඇති තැනැත්තා එය අස්වැසිල්ල (solace) ලෙස දකියි. එ නිසාම එය උගුල බවට පත් වේ. බුද්ධ දේශනාවට අනුව සර්වශුභවාදය (optimism) තාවකාලික අස්වැසිල්ලක් ගෙනෙන අතර දීර්ඝකාලීනව උගුල කි. සර්වාශුභවාදයෙන් (pessimism) මිදීමට පමණක් එය උපකාරී වේ. කල් නොයවා එම සර්වශුභවාදය යථාර්ථවාදයට හෙවත් realism බවට හරවා ගත යුතුය. 

තමන්ට එය තනියම කරගැනීමට අපහසු නම් කළ්‍යාණමිත්‍රයෙකුගේ හෙවත් කාරුණික සවන්දෙන අයෙකුගේ ආශ්‍රය අවශ්‍ය ය. මුලින්ම කී රෝග, වයසට යාම, ආදරණීයයන් අහිමි වීම ආදිය නොවැළක්විය හැකි ජීවිත යථාර්ථයන් නම් ඒ දේ ප්‍රාර්ථනාවෙන් විසඳිය නොහැකිය. යථාර්ථවාදී වීම තිත්ත කසායක් බඳු වුවද එය දීර්ඝකාලීනව ප්‍රශ්නයට විසඳුම ගෙනෙයි. 

ජීවිතය අමිල, සුන්දර ත්‍යාගයකි. Wish fantasies නිසා එය උගුලට හසු නොකරන්න.

-ආචාර්‍ය දේදුනුපිටියේ උපනන්ද හිමි

තණබිම සහ විලෝපියා pasture and predator)

මෙවර චිත්තධර්ම විග්‍රහය සඳහා අප යොදාගන්නා ප්‍රධාන වචනය ‘ගෝචර’ ය. යමක් ගෝචර වෙනවා යනු යමක් අල්ලා ගැනීමයි. තවත් සරලව කිවහොත් තේරුම් ගැනීමයි. ‘ගෝ’ යනු ගවයා ය. ‘චර’ යනු හැසිරීමයි. ගවයාගේ හැසිරීම ගෝචර වේ. ගවයා හැසිරෙන්නේ තමන්ට ආහාර හෙවත් තණකොළ තියෙන තැනක ය. ඒ අනුව ගෝචර යන්නෙහි සරල තේරුම ගවයාගේ තණබිම හෙවත් cow’s grazing හෙවත් pasture ය. ගෝචර සිංහලෙන් ‘ගොදුර’ ය. 

ගෝචර බුද්ධ ධර්මයෙහි නිතර භාවිත වේ. ඒ අප අත්දකින දේවල්වලට ඇලීම හෙවත් ඇසින් කණින් නාසයෙන් දිවෙන් හා හමෙන් (සිරුරෙන්) අත්දකින රූප ශබ්ද ගන්ධ රස සහ පහස යන පංච කාම සම්පතට ඇලීමයි. ගෝචර සඳහා සරල ඉංග්‍රීසි වචනයක් නම් grasping ය. 

ගවයෙක් රස තණකොළ ඇති බිමක් හමුවූ විට එයට වශී වේ. ගතවන කාලය ගැන නොතකා ස්වභාවයෙන්ම ලැබුණු විනාශ නොවී ජීවත්වීම සඳහා සහජයෙන් ලැබුනු බුද්ධිය හෙවත් natural instincts of survival භාවිත කිරීම අමතක වන තරමට ගවයා තණකොළට වශීවූ විට වන ලැහැබක සැඟවී ගවයා මරා කෑමට මාන බලන කොටියෙකු සිංහයෙකු වැනි විලෝපියෙකු (predator) ගැන ඌට ඉව අමතක වී එම විලෝපියාගේ ගොදුර (prey) බවට ගවයා පත්වේ. ගොදුරු සොයා යන ගවයා ගොදුරක් බවට පත්වේ.

සෑම මොහොතකම අප ඇසෙන් කණින් නාසයෙන් දිවෙන් හා හමෙන් කරන්නේ ගොදුරු හෙවත් ගෝචර සෙවීමය. බොහෝ දෙනා එම ගොදුරු සෙවීමේදී තවත් පුද්ගලයෙකු ගේ හෝ සමූහයකගේ හෝ ආයතනයක/පද්ධතියක ගොදුරක් බවට පත්වේ. 

පැවැත්මේදී තිරිසන් සතුන් නිතර භාවිත කරන්නේ සහජ බුද්ධිය (natural instincts) සහ තරමක් දුරට මතකයේ රැඳුනු පෙර අත්දැකීම් (prior experience) වුවත් මානව සත්ත්වයාට ඒ දෙකට අමතරව වෙනස් සතුන්ට නැති හැකියාවක් වන අපෝහන ශක්තිය (power of reasoning) තිබේ. අප ‘මනුස්ස’ නමින් හැඳින්වෙන්නේ මෙම අපෝහන ශක්තිය නිසාය. 

එහෙත් ගොදුරු සොයන්නට ගොස් ගොදුරක් වී පැවැත්මේ නාමයෙන් විනාශ වන මිනිසුන් බොහෝ ඇත. එම විනාශයෙන් බේරීමට නම් අප අපගේ චර්‍යාවේදී ඥානාන්විත විය යුතුය. බුද්ධ දේශනාවේ එම ඥානය හැඳින්වෙන්නේ ‘ගෝචර ඤාණ’ ලෙසය. එය සාමාන්‍ය දෛනික ජීවිතයේදී මෙන්ම ආධ්‍යාත්මික ජීවිතයේදී ද අපට අවශ්‍ය ය. ඒ විනාශය සඳහා ගතවන්නේ මොහොතක් පමණ නිසාය. නිවන් දකින මොහොත දක්වාම ගෝචර ඤාණ අපට අවශ්‍යය. 

ප්‍රේම සබඳතා, විවාහ තීරණ, ව්‍යාපාරික ආයෝජන, දේපළ විකිණීම් හා මිලට ගැනීම්, අධ්‍යාපන ඉලක්ක ආදි ජීවිතයේ සියළු ආකාරයේ ගෝචර සපුරාගැනීමේදී අප තව කෙනෙකුගේ හෝ දෙයක ගෝචරයක් (ගොදුරක්) වේ දැයි කල්පනාකාරී විය යුතුය.  

ආශාවන් ස්වභාවික ය. එහෙත් ආශා සන්තර්පණයේදී තණකොළට වශීවූ ගවයෙකු මෙන් නොවිය යුතුය.

ආචාර්‍ය දේදුනුපිටියේ උපනන්ද හිමි

චිත්තධර්ම-2024 #2 – නොහික්මුණු අශ්වාරෝහකයා – (Undisciplined charioteer)

ක්ෂණික කෝපය නිසා තත්ත්වයෙන් පිරිහුනු ලෝක නායකයක් ආගමික නායකයන් සමාජ ක්‍රියාකාරීන් ව්‍යාපාරිකයන් මව්පියන් ආදි විවිධ පුද්ගලයන් ගැන ඔබ අසා ඇත. කෙනෙකු ඒ තත්ත්වයට පත් වන්නේ තිබිය යුතුම දෙයක් නොතිබීම නිසාය. එනම් තරහව පාලනය කර ගැනීමේ හැකියාවයි. එය සුවිශේෂී කුසලතාවක් (extraordinary skill) ලෙස ධර්මයේ ඉගැන්වේ. 

තරහව විවිධ ප්‍රභේදවලින් යුක්තය. ඒ සියළු ප්‍රභේද ඇතිවන්නේ අප උපතින්ම උරුම කරගත් හෙවත් සහජ නාස්තික මානසික ප්‍රවණතා ඇති කරන මූල (innate drives of negative mental mental tendencies) තුනෙන් එකක් වන දෝසමූල (drive of anger) තුළිනි. තමන්ටත් තේරුම්ගත නොහැකි තරමට සියුම් තරහව පටිඝ සඤ්ඤා (sense of resistance) ලෙස හැඳින්වේ. සාමාන්‍ය තරහව ( normal anger) දෛනික ජීවිතයේදී කාටත් ඇතිවිය හැකිය. වෛරය (hatred) සසර බොහෝ කාලයක් සතුරන් සම්බන්ධයෙන් පවතින තරහව යි. අනුන් විනාශ වේවා යැයි පැතීම ව්‍යාපාද (ill-will) ය. මේ හැම තරහ ප්‍රභේදයකටම වඩා විනාශකාරි වන්නේ කෝධ/ක්‍රෝධ හෙවත් ක්ෂණිකව ඇතිවන තරහව (sudden burst of anger) ය. 

බෞද්ධයාගේ අත්පොත වන ධම්මපදයේ 222 වෙනි ගාථාවට අනුව සමාජශීලී සත්ත්වයන් වන අප වඩාත්ම කල්පනාකාරී විය යුත්තේ ක්‍රෝධය පිළිබඳවය. ක්‍රෝධය එම ගාථාවේදි බුදුරජාණන්වහන්සේ සසඳන්නේ අශ්වාරෝහකයෙකුටය. එම ගාථාව මෙසේය.

යෝ වේ උප්පතිතං කෝධං

රථං භන්තං ව ධාරයේ

තම’හං සාරථිං බෲමි

රස්මිග්ගහො ඉතරෝ ජනෝ

අශ්ව කරත්තයේ වේගය සහ සමබරතාව පාලනය කරගැනිමට සමත් අශ්වාරෝහකයා (සාරථී) සැබෑ දක්ෂයෙකි. ක්‍රෝධය පාලනය කරගැනීමට සමත් පුද්ගලයා එවන් අශ්වාරෝහකයෙක් වැනිය. කරත්තයේ තත්ත්වය සහ අශ්වයාගේ තත්ත්වය මැනවින් තේරුම් ගෙන ධාවනය කිරීම දක්ෂ අශ්වාරෝහකයාගේ ලක්ෂණයි. එය ඔහුට ලැබෙන්නේ හික්මීම (training) තුළිනි. හික්මීම නොලැබූ අශ්වාරෝහකයන් හුදෙක් තෝන් ලනුව (reins) අල්ලාවෙන සිටීමට පමණක් දන්නා අය වේ. නොහික්මුණු අශ්වාරෝහකයා නිසා තමන්ද අශ්වයාද කරත්තයද විනාශය කරා ගෙනයාමට ඉඩ තිබේ. මෙම අශ්වාරෝහක උපමිතිය (charioteer analogy) අප ජීවන ගමන තුළ තිබිය යුතු සමබරතාවට හානි කරන ක්‍රෝධය ගැන ය. 

ලොව පුරා සිදුවන අපරාධ බොහෝමයක් ක්‍රෝධය මුල් වීමෙනි. කොතරම් කාර්‍යබහුල වුවත් තමන්ගේ සිතේ සාමය වෙනුවෙන් දෛනිකව කාලය වෙන් කරගෙන සමාධිගත වීම සහ කතාව අඩුකර තමන් ආශ්‍රය කරන්නවුන්ට සවන් දීමට ඉගෙන ගැනීම ඔබව දක්ෂ අශ්වාරෝහකයකු බවට පත් කරයි.

-ආචාර්‍ය දේදුනුපිටියේ උපනන්ද හිමි

චිත්තධර්ම

විස පෙවූ හීය (poisoned arrow):

ඔබත් ප්‍රායෝගික ප්‍රශ්නවලට ඉක්මන් විසඳුම් සෙවීම පසෙක තබා දාර්ශනික තර්ක විතර්කවල යෙදෙන අයෙක් ද? ඔබ එසේ නොවුනත් එසේ හැසිරෙන අය පිළිබඳව ඔබ දන්නවා වෙන්නට පුළුවන. මෙම විස පෙවූ හීය පිළිබඳ බෞද්ධ මනෝ විශ්ලේෂණය එවන් හැසිරීම සහිත අය වෙනුවෙනි. 

විස පෙවූ හීය පිළිබඳව උපදේශ කථාව සඳහන් වන්නේ මජ්ඣිම නිකායේ චූල මාලුන්ක්‍ය සූත්‍රයේ ය. ඒ සූත්‍රයේදී බුදුරජාණන්වහන්සේ වදාළේ ජීවිත ගැටළු සඳහා ගතයුතු ප්‍රවේශය විය යුත්තේ  ප්‍රායෝගික ප්‍රවේශය (pragmatic approach) මිස පාරභෞතික හෙවත් ලොවෙත් නැති ප්‍රවේශය (metaphysical approach) නොවිය යුතු බවයි.

බුදුරදුන් හමුවට පැමිණි මාලුන්ක්‍ය නම් භික්ෂුවක් තමන්ට තිබූ පාරභෞතික ප්‍රශ්න (metaphysical questions) 14 ක් සඳහා පිළිතුරු ඉල්ලා සිටිවිට උන්වහන්සේ නිහඬ වූහ. එම ප්‍රශ්න 14 ම මෙලොවට සම්බන්ධ නැති එහෙත් විශ්වය, මරණින් පසු බුදුරදුන්ගේ ආත්මභාවයට කුමක් වේද ආදි පාරභෞතික කරුණු පිළිබඳව ය. බුරුරදුන් උත්තර නොදී දිගටම නිහඬ වන්නේ නම් තමන් ධර්මය අත් හැර සිවුරද හැර යන බව මාලුන්ක්‍ය භික්ඛුව පැවසීය. 

එවිට බුදුරජාණන්වහන්සේ විස පෙවූ හීතලය පිළිබඳ උපදේශ කථාව පැවසූහ. 

‘වරක් පුද්ගලයෙකුට හීතලයක් වැදී එය ඔහුගේ සිරුර පසාරු කරගෙන ගියේය. එය ඔහුගේ නෑයන් සහ අවට සිටි අය වහාම වෛද්‍යවරයෙකු ගෙනවිත් ප්‍රතිකාර ලබා දීමට සැලැස්සුවත් රෝගියා එයට බාධා කරමින් ” මේ හීතලය ගලවන්න කලින් මට දැනගන්න ඕනෑ ඊතලය විද්දේ යුධ භටයෙක්ද පූජකයෙක්ද වංශවතෙක්ද මෙහෙකරුවෙක්ද කියලා. මට ඔහුගේ කුලය, වංශය, පරම්පරාව වගේම ඔහු උසද මිටිද ආදි ශරීර ස්වභාවය ගැන. ඒ වගේම දුනු මිට හදලා තියෙන්නේ මොන ලෝහ වර්ගයෙන්ද කියලා. එසේම දුනු ලණුව හදලා තියෙන්නේ උණ, ගස් පොතු ආදී මොන ද්‍රව්‍යයකින්ද කියලා….” ආදි මෙහි සඳහන් කිරීමට අපහසු තරම් දිග ප්‍රශ්න මාලාවක් ඉදිරිපත් කළේය. 

මෙම උපදේශ කථාවට අනුව රෝගියා තම මතවාදී මුරණ්ඩුකම (ideological stubbornness) නිසා හීතලය ගැලවීමට ඉඩ නොදුන්නේ නම් එනිසා ඔහුගේ ජීවිතය විනාශ වෙන්නට ඉඩකඩ තිබුණ. වෛද්‍යවරයාගේ සහ අවට සිටි අයගේ කාරුණික උපදේශ පිළිපැද්දේ නම් ජීවිතය බේරා ගැනීමට ඉඩ තිබිණ.

ඇතැම් අය තමන්ගේ ශාස්ත්‍රීය දැනුම, ආගමික දැනුම පාවිච්චි කරනුයේ අනුන්ගේ යහපත කෙසේ වෙතත් තමන්ගේ යහපතටද විනාශකාරී බාධාවක් ලෙසටය. වියලි පාරභෞතික මතවාදී මුරණ්ඩුකම නිසා තම විවාහ ජීවිතය අසාර්ථක කරගත්, රැකියාව අහිමි කරගත්, සිරගත වූ, සමාජයෙන් සහ පවුල් හිතමිතුරන්ගෙන් කොන්වුනු, රුධිර පාරවිලයනය සහ ඉන්ද්‍රීය හෝ පටක බද්ධය පාරභෞතික ආගමික විශ්වාස නිසා රෝග පීඩාවෙන් මරණයට පත්වුනු අය බොහෝය. 

බුදුරජාණන්වහන්සේ පිළිතුරු දීම ප්‍රතික්ෂේප කළේ උත්තර නොදන්නා නිසා නොව මාලුන්ක්‍ය භික්ෂුවගේ ආධ්‍යාත්මික ප්‍රතිපදාවට එම වියලි පාරභෞතික කාරණාවලින් ප්‍රයෝජනයක් නොවන නිසාය. උන්වහන්සේ ධර්මාවබෝධය අතක්කාවචර හෙවත් තර්කයෙන් දැනගත නොහැකි (not graspable by logic) බව දේශනා කළේ එයින් ඇතිවන්නේ මතවාදි මත්වීමක් (ideological infatuation) පමණක් නිසාය. 

අද ආගමේ නාමයෙන් ජනතාව මුලා කරන බොහෝ විනාශකාරී පාරභෞතික මතවාද බිහිවී තිබේ. බුදුරජාණන්වහන්සේගේ ධර්මය පාරභෞතික නොව මෙලොව නිවැරදිව ජීවිත්වීම පිළිබඳව උගන්වන මාර්ගයකි. මාර්ගය නිවැරදි නම් මරණින් පසු යන තැන පිළිබඳව සැළසුම් කරන්නට අවශ්‍ය නැත. ප්‍රායෝගික නොවන සිතක ධර්මය ද නැත.

ආචාර්‍ය දේදුනුපිටියේ උපනන්ද හිමි

ශ්‍රී ලංකාවේ බුද්ධ ප්‍රතිමා නෙළීමේ ආරම්භය පිළිබදව  පැහැදිලි සාක්ෂි නොමැති වූවද ඉතිහාසය සහ වංශ කතාවලට අනුව නම් ක්‍රි.පූ. තුන්වන සියවසේදී දෙවන පෑතිස් රජතුමා ථූපාරාමයේ බුදු පිළිමයක් තැන්පත් කළ බව සදහන් වෙනවා. අනුරාධපුර යුගය ශ්‍රී ලංකාවේ දැවැන්ත කලා නිර්මාණ බිහිවූ කාල පරිච්ඡේදය ලෙස නම් කිරීම නිවැරදි යැයි හැගෙන්නේ  

ක්‍රි.ව. 5 වන සියවසේ රජකල ධාතුසේන රජතුමන්ගේ (ක්‍රි. ව. 459 – 477)  නිර්මාණයක් ලෙස සැලකෙන අවුකන බුද්ධ ප්‍රතිමාව නිර්මාණය වීම නිසාමය. අවුකන බුදුපිළිමයෙන් පිළිබිඹු කරනුයේ ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේ නොව දීපංකර බුදුරජාණන් වහන්සේ බව බොහෝ වියතුන් විශ්වාස කරනවා. සාමාණ්‍ය බුදු පිළිමයක උස දහ අට රියනක් වූවත් අවුකන පිළිමය ඊට වඩා උසින් යුක්තවීම එයට හේතුව විදියට සදහන් කිරීමට හැකි බවත් අනෙක් අතට මෙමගින් අභය මුද්‍රාව නිරූපනය කරන බැවින් එමගින්ද පිළිබිඹු කරනුයේ දීපංකර බුදුරදුන් බවත් විද්වතුන්ගේ මතයයි.

බුදුන් වහන්සේගේ දස බලධරී ගුණයත්, නොසැලෙන ගුණයත් අකම්පිත ගුණයත්, කරුණා ගුණයත් මහා කලු ගලකින් මතු කරගත් බරණ නම්වූ මූර්ති ශිල්පියාට කොයි තරම් නම් ඉවසීමක් තිබෙන්නට ඇත්ද. බුදුන් වහන්සේගේ මහා පුරුෂ ලක්ෂනත්, උත්තුංග දේහ විලාසයත් එකට කැටි කොට කළු ගලක ජීවමාන අයුරින් වැඩ සිටින බුදුන් නිර්මාණය කරන්න ඔහු බුදුන් දකින්න ඇති. අවුකන පිළිමයේ ඉතා පුදුමසහගත කාරණය නම් නාසයට වැටෙන ජල බිංදු පා දෙකට හරි මැදින් වැටීමයි. මෙහි විශිෂ්ටත්වය පිළිබිඹු කෙරෙන අනෙක් කාරණා නම් සිවුරේ රැළිවල දක්නට ඇති සමාන්තරත්වය සහ කළු ගලක් තුළන් ඇගිලිවල නියපොතු පවා දක්වා ඇති ආකාරයයි.  

උස අඟල් 108ක් හෙවත් තාල නවයක් වන අවුකන පිළිමය සමභංග ක්‍රමයට තනා තිබේ. එනම් ශරිරයේ බර දෙපා වලට සම සමව බෙදී යනසේ ශරිරය කෙලින් තබාගෙන සිටින ලෙස නිර්මාණය කර තිබීමයි. දකුණු අතින් අභය මුද්‍රාවත් වම් අතින් සිවුර අල්ලාගෙන ඉන්නා ආකාරය දැක්වෙන කටක මුද්‍රාවෙන් යුක්ත වන නිසා මෙය අභයගිරි කලා සම්ප්‍රදායට අයත් ලක්ෂණයක් යැයි වියතුන් සදහන් කරයි. බුදුන්වහන්සේගේ ‍ලෝකෝත්තරත්වය මැනවින් පිළිඹිඹු වන ලෙස අවුකන ප්‍රතිමාව නිර්මාණය කර ඇත. 

ගුරුගෝල ද්වන්ධ සටනක නිරත වෙමින් නිර්මාණය ප්‍රථමයෙන්ම අවසන් කරන ගෝලයාවූ බරණ අවුකන පිළිමයද ගුරා රැස්වෙහෙර පිළිමයද ඉදිකල බව ජනප්‍රවාදයේ ඇත. රැස්වෙහෙර පිහිටා ඇත්තේ අවුකන ප්‍රතිමාවට කිලෝමීටර 16 දුරින්ය. තම ගෝලයාට තමා පරාජයට පත්වූ බව හැගී එම සිත් තැවුලෙන්ම  බරණගේ ගුරුවරයා රැස්වෙහෙර පිලිමය නෙලමින් සිටි පර්වතයෙන්ම පැන සියදිවි නසා ගත් බවත් ජනප්‍රවාදයේ ඇත. බ්‍රිතාන්‍ය ජාතික බ්‍රෝහියර් නැමති මිනින්දෝරුවා අවුකන ප්‍රතිමාව හදුන්වන්නේ “ලොව මිනිස් අතකින් නිර්මාණය කළ විශිෂ්ඨ කලා නිර්මාණය” ලෙසයි.

අවුකන ප්‍රතිමාවට සිවුරු පූජා කල යුතුද ? 

අවුකන බුද්ධ ප්‍රතිමාවට සුවිශේෂීවු සිවුරක් බරණ විසින් පූජාකර ඇති බව දෑස් විවර කර බලන ඕනෑම අයෙකුට දැකගත හැකියි. තවද  ඉතා සියුම්ව පොරවා ඇති චීවරය තුළින් ශරීරාංග මනා ලෙස ඉස්මතු කොට දක්වා ඇත. සිවුර ඒකාංශ කොට පොරවා ඇත. වම් අතින් සිවුරේ රැල්ල අල්ලා සිටී. මේ ආකාරයට අවුකන බුදු රුවට ගලින් කරන ලද සිවුර පූජා කරන්න බරණ විසින් කොයිතරම් නම් වෙහෙසක් දරන්න ඇත්ද. විශ්මිතවූ නිර්මාණයක් කල ඔහු අද සිටියා නම් මේ සිවුරු ඇන්දීම දැක ඔහු වස පානය කරනවා නොවනුමානයි. 

සංචාරක කර්මාන්තයේ අවසානයේ ආරම්භයද ?

විවිධ රටවල මිනිසුන් රටකට ඇදී එන්නේ ලෝකයේ ඇති විශ්මිත නිර්මාණයන් දැක බලා ගැනීමටය. ඒ අතරින් ශ්‍රී ලංකාව ඉදිරියෙන් සිටින්නේ අනුරාධපුරයේ අවුකන, සමාධි ප්‍රතිමා සහ දැවැන්ත ස්තූප පොළොන්නරු ගල් විහාරය, ලංකාතිලක පිළිම ගෙය, වටදාගෙය, සීගිරිය වැනි ශ්‍රේෂ්ඨ නිර්මාණයන් දැක ගැනීමටය. අප මේ පිළිම වලට සිවුරු පූජා කිරීමට ගියහොත් එක් පැත්තකින් සංචාරක කර්මාන්තය බිද වැටීමට තිබෙන ඉඩකඩ වැඩිය. ඒ සිව්රු වලින් බුදු පිළිමය වැසීයන හෙයින් සංචාරකයා එය දැකබලා ගැනීමට නොහැකි වේයැයි දෙවරක් සිතන නිසාය. තවත් පැත්තකින් මෙසේ සිවුරු පූජා කිරීම දිගින් දිගටම සිදු වුවහොත් ඒ ලෝක උරුමයට කිසියම් හෝ හානියක් සිදු උවහොත් එහි වගකීම බාරගන්නේ කව්රුන් විසින්ද යන්නයි. 

විශිෂ්ට ප්‍රතිභාපුර්ණ නිර්මාණශිලිත්වය පිළිඹිඹු කරන අවුකන ප්‍රතිමාව සෞන්දර්යාත්මක නිර්මාණයක් ලෙසට ශ්‍රී ලංකාව තුළ මෙන්ම විදෙස් රට වල පවා අවදානය යොමුවී ඇති හෙයින් බුද්ධ ශාසන අමාත්‍යාංශයට සහ පුරාවිද්‍යා දෙපාර්ථමේන්තුවට ශ්‍රී ලංකාවේ බෞද්ධ උරුමයක්වූ මෙය ආරක්ෂා කිරීමට මීට වඩා වගකීමක් තිබිය යුතු බවයි මාගේ පෞද්ගලික මතය. 

මහගම සේකරයන් දුටු අවුකන 

ඉහල නිල්වන් අහස ‍විනිවිද…නැගෙන ඔබගේ යෝධ බුදු බණ

මගේ නෙත සිත මෝහනය කර…මගේ කුදුබ‍ව පසක් කර ඇත

අපි පුද පූජා පවත්වමු, කඨිණ පිංකම් පවත්වමු නමුත් අපේ ශ්‍රේෂ්ඨ සංස්කෘතික උරුමයන් ආරක්ෂා කරමු. 

තුෂාර පෙරේරා